DEN HAAG. De terreur maandagavond op een kerstmarkt in Berlijn is waarschijnlijk bedoeld als een „aanslag op de christelijke ziel”, zegt veiligheidsdeskundige Peter Wijninga van het Haagse Centrum voor Strategische Studies (HCSS).

„Voor veel moslims is een kerstmarkt toch een religieus festijn”, zegt Wijninga. Het lijkt erop dat de man die maandagavond in Berlijn met een vrachtwagen zeker twaalf mensen doodreed, werd geïnspireerd door islamitisch extremisme. „Als blijkt dat IS achter dit drama zit, ligt het voor de hand ervan uit te gaan dat moslimterroristen zich richten tegen mensen die in hun ogen christenhonden zijn. Ze willen zo vlak voor Kerst de christelijke ziel raken”, zegt Wijninga. „Wrang is dat de aanslag vlak bij de Gedächtniskirche in Berlijn is gepleegd. Een symbolische plek. Die herdenkingskerk, zwaar beschadigd door een bombardement, wil juist aangeven dat verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog zich nooit meer mogen voordoen.”

De aanslagpleger kwam waarschijnlijk zo’n jaar geleden als vluchteling naar Duitsland. Wakkert dit gegeven negatief sentiment jegens vluchtelingen aan?

„De aanslag helpt in ieder geval niet dat sentiment te verminderen. Dat de islamkritische partij Alternative für Deutschland (AfD) maandagavond meteen met de beschuldigende vinger naar de Duitse bondskanselier Merkel wees, vind ik politiek van de allerlaagste soort. Ik vind het verschrikkelijk dat de AfD de regering verwijt: „Jullie hebben asielzoekers toegelaten, dus jullie zijn fout.” Toch trekken politici van bijvoorbeeld de AfD en ook iemand als PVV-leider Wilders en een onbeschofte boerenpummel als Trump veel stemmen.”

Toch zit er misschien wat in de redenering dat er rotte appels zitten tussen de vluchtelingen die naar Europa komen?

„Dat risico bestaat. Feit is wel dat we van het overgrote deel van de vluchtelingen niets hebben te vrezen. Ook zonder grote vluchtelingenstromen kunnen aanslagen in Europa worden gepleegd. Een terrorist kan vanuit Syrië naar het Westen reizen om toe te slaan.

De kans bestaat dat de –naar verluidt Pakistaanse– aanslagpleger in Berlijn met een duidelijk terreurplan naar Duitsland is gekomen. Maar je kunt je ook voorstellen dat een vluchteling in Duitsland gefrustreerd raakt over het vijandige klimaat tegenover vreemdelingen. Zo iemand is van huis en haard verdreven en verkeert in onzekerheid over zijn toekomst. Als die persoon ook nog eens sympathie heeft voor het gedachtegoed van IS, kan dat leiden tot terreur. Iemand wil een daad stellen: nu is het genoeg en laat ik de mensen weten wat ik ervan denk.”

Kerstmarkten hebben hun onschuld verloren?

„De westerse samenleving heeft haar onschuld verloren. Mensen worden argwanender en angstiger. Het is heel wrang dat juist activiteiten rond het feest van vrede moeten worden beveiligd. Het is verstandig dat vrachtwagenchauffeurs die in de buurt rijden van grote evenementen, strenger worden gecontroleerd. De autoriteiten kunnen niet anders.”

De Berlijnse politie prijst de moed van burgers die de aanslagpleger maandagavond achtervolgden.

„Bij terreuraanslagen in mensenmassa’s staan telkens mensen op die het lef hebben zich te verzetten. Zo ging iemand tijdens de aanslag in het Franse Nice hangen aan de vrachtwagen die mensen doodreed. Of denk aan de moedige burgers die tijdens de terreuraanslagen in 2001 in Amerika probeerden een vliegtuig van de terroristen over te nemen. Zij zorgden ervoor dat het toestel op een lege plek neerstortte. Dat soort acties geeft hoop.”