Deze week debatteerde de Tweede Kamer met de regering over de begroting van Buitenlandse Zaken. Het was een uitgelezen moment om de almaar verslechterende mensenrechtensituatie in Turkije en het grensoverschrijdende optreden van het Turkse leger in Turkije en in de buurlanden aan de orde te stellen.

De inmiddels volstrekt buitenproportionele maatregelen die de regering-Erdogan na de couppoging van 15 juli treft, zijn de Kamer genoegzaam bekend. De maatregelen zijn niet alleen gericht tegen de Gülenbeweging, die volgens de Turkse regering verantwoordelijk voor deze coup gehouden moet worden, maar tegen alle (vermeende) tegenstanders van de regerende AK-partij.

Er is sprake van een enorme geweldsgolf die het zuidoosten van Turkije overspoelt. Daarbij worden enorme verwoestingen aangericht, ook in cultuurhistorisch belangrijke stadscentra. Hierop is de Turkse regering direct aanspreekbaar. Het blijft voor ons als Aramese Beweging voor Mensenrechten onbegrijpelijk waarom dit niet met meer overtuiging gebeurt en waarom er geen sancties worden ingesteld.

Normverschuiving

Inmiddels gaat het niet meer alleen om het optreden van de Turkse regering en het Turkse leger. Er is sprake van een normverschuiving in de Turkse samenleving. Minderheden in de Turkse samenleving zijn hiervan de dupe. Ik noem slechts enkele recente voorbeelden.

Op 17 november wordt de enige Aramese coburgemeester in Turkije, Februniye Akyol, uit haar ambt gezet. Zij zou banden met de Koerdische partij PKK onderhouden. Deze loze beschuldiging, die indirect gericht is aan alle democratisch gekozen burgemeesters in Zuidoost-Turkije, leidt ertoe dat in de ogen van veel aanhangers van Erdogan niet alleen alle Koerdische maar ook alle Aramese politici en notabelen terroristen zijn. Februniye Akyol was tot 17 november coburgemeester van Mardin en lid van de progressieve BDP, de Partij voor Vrede en Democratie.

Al eerder, op 7 oktober, werd Andrew Brunson, lid van de Turkse associatie van protestantse kerken, opgepakt in Izmir. Dit omdat hij zogenaamd bezig was de Turkse nationale veiligheid te ondermijnen.

De protestantse kerk van Antakya (het oude Antiochië, waar het christendom zijn naam kreeg) werd diezelfde dag door de Turkse overheid gesloten. Dit omdat de daar plaatsvindende Bijbelstudies als ondermijnend voor de staatsveiligheid werden gezien.

Ook de protestantse predikant Patrick Jansen kreeg te horen dat hij niet mag terugkeren naar zijn standplaats Gaziantep. Twee andere protestantse theologen kregen te horen dat ze het land niet meer in komen hoewel ze in Turkije werkzaam zijn en hun gezinnen daar verblijven. Een van hen, Ryan Keating, is verantwoordelijk voor het Ankara Refugee Ministry (ARM). Deze stichting voorziet 6000 vluchtelingengezinnen van eten, onderdak en kleding.

Op 16 november werd anti-Armeense graffiti met de tekst „Eens zullen wij in Karabag zijn” aangetroffen op de muren van de Armeense Bononti Mkhitarian-school in Istanbul. Dit was de derde Armeense school in drie maanden die van haatgraffiti werd voorzien.

Ten slotte, op 1 november werd een Aramese historische begraafplaats in het centrum van Adiyaman in Zuidoost-Turkije door onbekenden onder handen genomen. Daarbij zijn ten minste tien graven vernield. Een duidelijk geval van volkswoede die zich niet tegen daadwerkelijke terroristen richt maar tegen een bevolkingsgroep die daar feitelijk part noch deel aan heeft maar er wel mee in verband is gebracht door de overheid.

Misrekening

Het is een korte selectie van incidenten die verspreid over heel Turkije voorkomen. Ze tonen aan dat de geest uit de fles is en daar moeilijk weer in terug te stoppen is. De fles is geopend door de hetze van de regering-Erdogan tegen haar vele (vermeende) tegenstanders.

Er is alle reden om dit niet langer op z’n beloop te laten. Er moet nu voorkomen worden dat het door dit soort ongecontroleerde incidenten van kwaad tot erger gaat.

Er zijn meer gevallen bekend waarin autoritaire regeringsleiders ongebreideld hun gang konden gaan omdat West-Europese landen in deze regeringsleiders een bondgenoot zagen in de strijd tegen een nog groter kwaad. Dat bleek achteraf nogal eens een kostbare misrekening te zijn geweest. Voor henzelf, maar vooral ook voor de politieke tegenstanders en bevolkingsgroepen waar de betreffende regeringsleider zich op kon uitleven zonder noemenswaardig protest.

We doen een klemmend beroep op de Nederlandse politiek om de geschiedenis zich niet te laten herhalen en mensenrechten te laten prevaleren boven het eigenbelang op korte termijn.

De auteur is voorzitter van de Aramese Beweging voor Mensenrechten.