Hartenkreet Rutte landt in zwart gat
Niet vaak stond premier Rutte er zo hulpeloos bij als vrijdag op zijn wekelijkse persconferentie. En niet vaak uitte hij zich zo pathetisch. „In het landsbelang doe ik een beroep op alle redelijke krachten in Nederland.”
De kwestie waar het om draait, is simpel. De Tweede Kamer verplichtte Rutte in september om voor 1 november te laten weten wat het kabinet doet met de uitslag van het Oekraïnereferendum. Dinsdag ís het 1 november. En de premier weet het nog steeds niet.
Nu ja, wat hij het liefst zou doen, weet hij: het verdrag wel ratificeren, maar met voor Nederland enkele beperkingen en voorbehouden. Een dergelijk compromis in elkaar draaien, is hem beslist toevertrouwd. En, onderstreept hij op zijn persconferentie: in die route kan hij hoogstwaarschijnlijk én Brussel én Oekraïne meekrijgen.
De Nederlandse politiek echter niet. Daar zit ’m de kneep. „U weet: in de Senaat beschikken VVD en PvdA slechts over 21 zetels. Terwijl we er voor de oplossing die binnen bereik ligt 38 nodig hebben”, rekent hij de vaderlandse pers nog maar eens voor.
„Vandaar mijn cri du coeur”, spreekt de minister-president over de hoofden van de journalisten heen de oppositiepartijen aan. „Ik sta hier met lege handen. Maar ik doe een klemmend beroep op alle redelijke krachten in ons land om de mogelijkheid voor een oplossing te steunen. Dit vraagstuk is groter, veel groter dan Nederland. Als dit verdrag door ons toedoen niet in werking treedt, heeft dat ingrijpende gevolgen voor de politieke stabiliteit aan onze oostgrenzen.”
Niet vaak stond Rutte op vrijdagmiddag zo pathetisch achter zijn katheder in perscentrum Nieuwspoort. „Weet u wat een vacuümbom is?” vraagt hij plotsklaps aan een journalist. „Ik zal het u vertellen. Die bommen gooien ze in Aleppo op woonwijken. Ze trekken alle zuurstof uit de lucht weg, ook uit de longen van mensen. En zo drijven ze burgers uit hun schuilkelders.”
Wie zich afvraagt wat Aleppo met het Oekraïneverdrag te maken heeft, wordt snel bediend. De bommengooiers zijn de Syrische president Assad en de Russen. En als EU moeten wij, stelt de premier, eensgezind zijn tegenover Damascus en Moskou. „Wijzen wij het associatieverdrag af, dan verbreken wij de noodzakelijke eensgezindheid.”
De hartenkreet van de minister-president valt vrijdag zo te zien in een zwart gat. Jan Roos, initiatiefnemer van het Oekraïnereferendum en tegenwoordig lijsttrekker van VNL, reageert cynisch. „Vreemd, opeens is er de mogelijkheid dat Wereldoorlog III uitbreekt als wij niet ratificeren.”
Die schimpscheut zal Rutte niet uit zijn slaap houden. Zoals hij ook de tweet van PVV-leider Wilders (die hem een „machteloze, bedelende, uitgeregeerde premier van niemand” noemt) vast gemakkelijk van zich laat afglijden.
Ernstiger is dat ook constructieve partijen, met wie het kabinet al weken praat over een mogelijke oplossing, afwijzend op de cri du coeur reageren. Het overleg met ze zit „muurvast”, zo valt uit oppositiekringen te vernemen. „Wij wachten een kabinetsbesluit af”, zegt het CDA. Even terughoudend reageren D66, GroenLinks, ChristenUnie en SGP.
Wat de inschatting van de premier dat „de kans klein” is dat hij de komende dagen met de oppositie tot een vergelijk komt, aannemelijk maakt. Jawel, slangenmens Rutte bewees zich al vaker een boeienkoning te zijn. Maar om vijf voor twaalf slaat zelfs bij hem de stress toe.
