Welk afval moet precies gescheiden worden? Hoe werkt een kraan op een vuilniswagen? Op welke wijze kunnen burgers het beste worden geïnformeerd over afvalverzameling?

Op die vragen blokten tientallen vuilnismannen het afgelopen jaar. Vandaag kregen in Amsterdam de eerste 33 vuilophalers –gemiddeld 48 jaar oud– in Nederland hun mbo-2-diploma ”allround medewerker afvalbeheer”. Wethouder Choho (D66, Duurzaamheid) overhandigde de arbeiders de papieren. In totaal moeten 250 vuilnismannen dit jaar het diploma behalen.

„Met het diploma hebben de vuilnismannen een erkende startkwalificatie, ze zitten op vakmannenniveau”, zegt Wouter Jansen, directielid bij SPA Groep in Bodegraven. De onderneming, die opleidingen in de afvalbranche verzorgt, is betrokken bij het mbo-2-onderwijs aan vuilnismannen.

Wat heeft de vuilnisman nieuwe stijl, ofwel de ”allround medewerker afvalbeheer”, in zijn mars? „Een vuilnisman gooit niet alleen maar zakken afval in zijn auto”, zegt Jansen. „Hij krijgt steeds meer te maken met technologie. Denk aan robotarmen, sensoren en een kraan op de vuilniswagen. Vuilnismannen moeten hun apparatuur op hun wagen op een veilige manier kunnen bedienen. Ook als ze bijvoorbeeld een ondergrondse afvalcontainer omhoog moeten takelen. De verantwoordelijkheid van een vuilnisman neemt sterk toe.”

Belangrijk aandachtspunt in de opleiding is hergebruik van afval. „We gaan van een lineaire naar een circulaire economie. Dat betekent dat steeds meer producten worden hergebruikt. Er blijft dus steeds minder restafval, bedoeld voor de grijze container, over. Grondstoffen op aarde raken op, recycling is van groot belang. Doelstelling is dat in 2020 75 procent van het huishoudelijk afval geschikt is voor hergebruik. Daarom is het apart aanleveren van bijvoorbeeld glas, groente- en fruitafval en plastic van belang. De vuilnismannen moeten burgers kunnen uitleggen waarom ze bijvoorbeeld voor bepaald afval een extra container krijgen.”

De mbo-2-cursus besteedt ook aandacht aan het gedrag van de vuilnisman in het verkeer. „De stad wordt drukker. Dat vraagt oplettendheid van de chauffeur op de vuilniswagen. Voorheen werd er vooral aandacht besteed aan de veiligheid van de vuilnisman zelf: maak zijn voertuig zó dat de man op de vuilniswagen niet zomaar zijn been breekt. Nu besteden we meer aandacht aan de omgeving. In een stad als Amsterdam moet de chauffeur voortdurend opletten. Voetgangers en fietsers passeren hem links en rechts. We leren de vuilnismannen om te gaan met lastige situaties. Als agressieve weggebruikers een vuilniswagen hinderen, moeten de vuilnismannen op normale toon proberen in gesprek te gaan. Om zo te voorkomen dat de zaak escaleert.”

Het streven is dat er volgend jaar ook een mbo-3-opleiding voor de afvalbranche start. „Die is bijvoorbeeld bedoeld voor een beheerder van een afvalbrengstation. Die moet in staat zijn om onder meer een depot voor schadelijke afvalstoffen te beheren.”

Een van de vuilnismannen die vandaag hun mbo-2-diploma kregen, is de 35-jarige Ronald Thal, werkzaam bij de gemeente Amsterdam en vader van twee kinderen. Hij is trots op het papiertje, nadat hij een jaar lang per week ongeveer een dag heeft zitten blokken. „Voor mij was het een opfriscursus. Die geeft mij meer zelfvertrouwen. Bijvoorbeeld op het gebied van taal en rekenen. Als ik bijvoorbeeld binnen de gemeente wil solliciteren, kan ik niet aankomen met een vodje vol spelfouten.”

Nuttig was ook het onderwijs op het terrein van veiligheid, zegt Thal. „Als vuilnisman moet je oppassen voor automatisme. Je moet niet even een stoepje oprijden omdat je zo sneller op de plaats van bestemming bent.” Verder stak de Amsterdamse arbeider het een en ander op over gevaarlijke stoffen. „Als bepaalde stoffen bij elkaar komen, kan er een gevaarlijke reactie ontstaan.”