”The White House” (het Witte Huis), zoals Britse veteranen Dreyeroord noemen, was tijdens de operatie Market Garden in september 1944 het hoofd­kwartier van een luchtlandingseenheid van de Eerste Britse Airborne Divisie, de King’s Own Scottish Borderers. Rondom het hotel is zwaar gevochten. De veteranenorganisatie van de eenheid hield er na de Tweede Wereldoorlog menige reünie.

Chalet

Ook in christelijke kring had Dreyeroord, met het karakteristieke uiterlijk van een Zwitsers chalet, een goede naam. Jarenlang prees het zichzelf in advertenties aan als ”het hotel waar mevrouw zich uit en meneer zich thuis voelt”. Het familiebedrijf, dat gedurende 66 jaar in handen was van drie generaties Van der Straaten, moest twee jaar geleden noodgedwongen het hotel met 
25 kamers sluiten.

Sinds 2003 lagen er plannen klaar om het roer om te gooien. Met de bouw van zeven woningen in het park bij Dreyeroord zou er voldoende kapitaal zijn om een noodzakelijke renovatie –met een uitbreiding met achttien kamers– te kunnen financieren. Bezwaren van omwonenden leidden tot jaren vertraging. Toen uiteindelijk een vergunning was verleend voor vijf woningen, waren er door de economische crisis geen kopers meer voor de bouwkavels.

Dreyeroord is nu in handen van investeringsmaatschappij Amvest. Zorginstantie Het Gastenhuis wil er twintig zorgappartementen realiseren voor mensen met dementie. Een inwonend zorg­echtpaar gaat het complex leiden. Die toekomstige bestemming is voor niemand een probleem. Dat Dreyeroord daarvoor wordt gesloopt wel.

Handtekeningen

Stichting Airborne Feelings, een netwerkorganisatie voor activiteiten rondom de jaarlijkse herdenking van de slag om Arnhem, verzamelde in anderhalve maand 3300 handtekeningen onder een petitie voor het behoud van Dreyer­oord. „Uiteraard vooral vanuit Nederland en Engeland”, aldus voorzitter Paul Tirion, „maar in totaal uit veertig landen, tot aan de Seychellen toe.”

Uitgangspunt is volgens Tirion dat Dreyeroord niet wordt afgebroken. „Als dat niet haalbaar is, gaan we de discussie aan over een andere invulling. De sloop­plannen hebben in Engeland onder militairen en veteranen voor consternatie gezorgd. Veteranen logeerden de jaren door in het hotel en Dreyeroord was een vast punt op allerlei routes rondom de slag om Arnhem. In overleg met het Britse regiment zullen we in ieder geval zwaar inzetten op een goed toegankelijke herdenkingsplek. Iets monumentachtigs in de tuin of zo.”

De Stichting voor Heemkunde in de gemeente Renkum vindt eveneens dat de herinnering aan september 1944 levendig moet worden gehouden. Voorzitter Eduard Schoevaars: „Dreyeroord is geen monument, maar wel een plek waar velen grote waarde aan hechten. Het zou mooi zijn als een deel van het oude hotel in de nieuwbouw bewaard blijft. Is dat niet mogelijk, dan dringen wij er zeer op aan op dat er in of bij Dreyeroord een herdenkingsplaats komt waar iedereen die daar behoefte aan heeft in gedachten kan teruggaan naar die bewogen oorlogsdagen.”

Ook Erfgoedvereniging Heemschut heeft zich in de discussie gemengd. Burgemeester en Wethouders van Renkum zouden zich „expliciet moeten uitspreken tegen sloop”, aldus een woordvoerder. „Bij het zoeken naar een nieuwe bestemming behoren de historie en levende sentimenten te worden gerespecteerd.”

De vereniging bepleit „een oplossing waarbij ten minste het aanzien van het huidige gebouw en de naam Dreyeroord worden gehandhaafd.”

De architect heeft zich voor het ontwerp van het nieuw te bouwen gastenhuis mede laten inspireren door het uiterlijk van Dreyeroord in de 19e eeuw. In 1847 werd het als landhuis gebouwd, in 1884 werd het een hotel.

Emotionele waarde

Vanbinnen is Dreyeroord in de loop der jaren zo onherstelbaar veranderd dat „de factor authenticiteit vrijwel is verdwenen”, aldus B en W van Renkum. „Er zijn diverse verbouwingen geweest en door grof stucwerk heeft het pand zijn oorspronkelijke karakter verloren. Zo heeft Dreyeroord pas in de 20e eeuw het chaletachtige aanzien gekregen. Het is vooral dát uiterlijk in combinatie met de oorlogsverwikkelingen van september 1944 dat bij veel veteranen en toeristen op het netvlies staat. We begrijpen dat het pand emotionele waarde heeft, gelet op de rol die het in de oorlog had, maar volgens Het Gastenhuis voldoet het niet aan de bouwtechnische eisen voor de nieuwe functie en is het ook niet zo te verbouwen dat dat wel het geval is.”

Amvest en Het Gastenhuis hebben begrip voor de emoties en bekijken de komende weken hoe ze recht kunnen doen aan de historie van Hotel Dreyeroord tijdens de slag om Arnhem, meldt het toekomstige zorgechtpaar Ralph en Rina Kos op de site van Het Gastenhuis. Woordvoerster Tony Koopmanschap van Amvest: „De bezwaren zijn ons bekend, we nemen die serieus en blijven daarover in overleg.”