Een van die initiatieven is te vinden op de J. A. de Vullerschool in het Gelderse Gorssel: 84 glimmende, zwarte zonnepanelen prijken op het dak van het gebouw. Vanaf de zandbak of het schoolplein kijken spelende kinderen er zo op uit. „Dat de panelen op een school liggen heeft meerwaarde”, stelt Marc Mobach, vrijwilliger bij Lochem Energie. „Je brengt duurzaamheid dicht bij kinderen. Een stukje educatie.”

Roel Oost, directeur van de basisschool, beaamt dat. „Door de panelen kunnen kinderen heel concreet zien dat energie niet vanzelfsprekend is.” Grijnzend: „Er zijn trouwens heel veel zonnetjes op onze school: de leerlingen.” Een van die zonnetjes is Hidde (12). De leerling uit groep 8 slentert op zijn vrije woensdagmiddag het schoolplein op om een balletje te trappen. Hoe hij het vindt, die zonnepanelen op het dak? „Ik vind het wel goed, want dat helpt de natuur.”

Mobach was als projectleider betrokken bij het plaatsen van de zonnepanelen op de school. Hij is een van de vijftig vrijwilligers van Lochem Energie, opgericht door burgers. „Met die club bevorderen we duurzame energie in eigen regio. We hebben 650 leden in de gemeente Lochem.” Naast de panelen op de school heeft Lochem Energie nog twee zonneparken. Deze zomer start de bouw van een nieuw park.

De panelen die sinds juni op de basisschool in Gorssel liggen zijn deels bekostigd door de ouders. Mobach: „Er is een actie opgezet om zoncertificaten te verkopen. Zo is er 150 keer 50 euro binnengekomen.” De panelen lonen, zegt Mobach. „In drie weken tijd hebben ze al 900 kWh teruggeleverd aan het net”, ziet hij via zonopschool.nl op zijn telefoon.

Het project van Lochem Energie maakt deel uit van een trend. In Nederland lopen meer dan 500 van dergelijke initiatieven, vertelt Merian Koekkoek, projectmanager van HIER opgewekt, een kennisplatform voor lokale projecten voor duurzame energie dat in 2014 startte. „Burgers kiezen er steeds vaker voor om te investeren in duurzame energie op eigen dak, in zonneparken of in een windmolen. Het is echt booming. De grotere initiatieven bevatten ook een leuk sociaal component: je doet het dan met elkaar.” Zo impopulair als het elektriciteitsbedrijf bij monopoly is, zo hot blijkt het opwekken van elektriciteit door burgers te zijn.

Duurzame energie kopen die door medeburgers is opgewekt? Dat kan tegenwoordig ook. Zo’n energieleverancier is Vandebron. Brandmanager Pieter van Wijk: „Onze elektriciteit wordt opgewekt met windmolens, zonnepanelen, biovergisters en binnenkort mogelijk zelfs een waterkrachtcentrale. Iedereen die in Nederland meer duurzame energie opwekt dan hij nodig heeft, is welkom om het via Vandebron te verkopen aan huishoudens. En dat zonder tussenkomst van grote energiemaatschappijen.”

Het idee voor Vandebron ontstond in 2013 vanuit het besef dat energiemaatschappijen niet snel vol zullen inzetten op duurzame energie, vertelt Van Wijk. „Daarvoor hebben zij te veel fossiele belangen. Het was tijd voor een nieuw soort energiebedrijf: niet centraal aangestuurd door vervuilende kolencentrales, maar decentraal gedragen door burgers.”

Vandebron zegt een rol te willen spelen in de verandering naar een autonome energievoorziening. Worden reguliere energiemaatschappij dan overbodig? Van Wijk: „Die bedrijven zijn gebaseerd op een concept uit het verleden, toen de wereld nog anders in elkaar zat. Energie werd vroeger alleen centraal opgewekt en er waren fossiele brandstoffen voor nodig. Tegenwoordig is het aantrekkelijk voor particulieren om zelf stroom op te wekken. Uiteindelijk hebben we elektriciteitscentrales niet meer nodig. Het enige wat een energieleverancier nog zal doen, is de administratie. De elektriciteit wordt immers opgewekt door particulieren en vervoerd door de overheid.”

Zo’n toekomst klinkt kennisplatform HIER opgewekt als muziek in de oren. Koekkoek: „Ons uiteindelijke doel is: een klimaatneutraal Nederland.”

Onder elke aflevering in deze veertiendelige serie staat een vraag. Het antwoord is te vinden in het artikel. Verzamel de gevraagde letters. Door de veertien letters te mixen, ontstaat een spreekwoord. Bij de laatste aflevering en op internet staan de inzendmogelijkheden. Onder de goede inzenders worden vijf spellenpakketten verloot.

Noteer de tweede letter van de naam van het kennisplatform voor lokale duurzame energie.


zomerserie Monopoly

Dit is het zesde deel in een serie over het tachtigjarig bestaan van het bordspel mMonopoly.