Kerk & religie

Dr. Maarten Wisse: Maak van Schrift geen gesneden beeld

KAMPEN. Het beginsel ”sola scriptura” werkt prima als basis voor prediking en catechese, maar strijdt met de wet van God, die het verbiedt om een gesneden beeld van Hem te maken, betoogde dr. Maarten Wisse gisteren in Kampen.

Van onze verslaggever

12 June 2015 09:33Gewijzigd op 15 November 2020 19:37

Deelnemers aan de conferentie Sola Scriptura in Kampen genieten van het fraaie zomerweer. Beeld Dick Vos

Omdat de Schrift volgens het gereformeerde principe ”sola scriptura” de status van onfeilbaarheid krijgt, ontvangt die daarmee feitelijk goddelijke status, zo kritiseerde dr. Wisse, universitair docent dogmatiek aan de Vrije Universiteit in Amsterdam.

Verafgoding gaat volgens hem altijd gepaard met machtsposities. „Wie zich op de Bijbel beroept om kritische keuzes te maken, maakt zich daarmee de macht van de wil van God eigen. Daarmee kun je vrouwen van de kansel houden en een nieuwe liedbundel buiten de deur houden. Maar de decaloog stelt dat niemand in directe zin toegang tot de wil van God heeft.”

Het ”sola scriptura”, in de klassieke zin van het woord, verdoezelt de interne spanningen binnen de Bijbel, stelde Wisse verder. „Samenhangen ontdekken is niet onmogelijk, maar het zijn altijd ónze samenhangen. Wat we opnieuw moeten ontdekken is de logica die tot een bepaalde selectie van Schriftgegevens leidt, en dus ook onvermijdelijk tot de onderdrukking van andere Schriftgegevens.”

Als we niet bereid zijn om die selectie toe te geven en de gelovigen „freischwebend” in hun Bijbeltje verder lezen, is „de specifiek gereformeerde theologie ten dode is opgeschreven en aan het evangelicalisme overgeleverd”, aldus de docent. Juist deze laatste richting denkt immers sterk vanuit het principe van het ”sola scriptura”.

Wisse stelde een nieuwe omgang met de gereformeerde traditie voor, gericht op de Geest. Alleen de Geest bewaart de kerk bij Jezus Christus, zei hij. „Je kunt een traditie nooit zelf bewaren. Als je een traditie vasthoudt, ben je die kwijt. Je kunt de gereformeerde traditie alleen voortzetten door haar telkens opnieuw uit te vinden.”

Dr. H. van den Belt, hoogleraar wegens de Gereformeerde Bond in Groningen, merkte op dat de Schrift niet los verkrijgbaar is, maar altijd in verbondenheid gelezen wordt met de traditie en de kerk als gemeenschap der heiligen. Gereformeerden waardeerden ook –anders dan de luthersen– de rede als instrument tot Schriftonderzoek.

Zo bracht hij ook het denken over de schepping van de wereld ter sprake. Al aan het begin van de zeventiende eeuw werd de heliocentrische kosmologie (de wereld draait om de zon, red.) door verschillende gereformeerde wetenschappers aanvaard, onder wie de Zeeuwse natuurfilosoof Isaac Beeckman, die sterk beïnvloed was door Willem Teellinck. Prof. Van den Belt: „Helaas zette de antithese met Descartes de gereformeerde theologie 100 jaar op achterstand en werd het geocentrisme normatief vanuit een bepaald verstaan van de verhouding tussen Schrift en wetenschap en vanuit een bepaalde normatieve interpretatie van de Schrift. De onderliggende gedachte dat Gods hand en Gods mond elkaar niet tegenspreken is goed, maar Gods mond werd te veel vereenzelvigd met een bepaalde exegese. Als we niet oppassen dreigt nu hetzelfde te gebeuren met het jongeaardecreationisme, dat zomaar als orthodox-normatief kan worden gezien.”