Conflict over zondagstoeslag kan breekijzer worden
De werkgevers in de mode- en sportwinkelbranche zetten alles op alles om af te komen van de toeslag voor werken op zondag, bleek donderdag. Een gevaarlijke ontwikkeling, want als die toeslag verdwijnt, zou het wettelijk recht op weigering van zondagsarbeid weleens op de snijtafel terecht kunnen komen.
In 1996 hebben kabinet en Kamer de mogelijkheid tot zondagsarbeid sterk verruimd. In de Arbeidstijdenwet legden zij vast dat er weliswaar in Nederland in principe niet op zondag gewerkt mag worden, maar dat er toch ”bedrijfsomstandigheden” kunnen zijn die een onderneming ertoe noodzaken op de eerste dag van de week productie te draaien.
Let wel, het gaat hier niet om de bekende „werken van noodzakelijkheid en barmhartigheid.” Wie bij de politie of in de zorg werkt, om maar een paar voorbeelden te noemen, weet gewoon dat hij of zij regelmatig op zondag aan de slag moet.
Dat begrip ”bedrijfsomstandigheden” bleek in de jaren daarna heel rekbaar te zijn. Wie niet op zondag wilde werken, genoot in de praktijk onvoldoende bescherming. Een door de Kamer in 2001 aangenomen wetsvoorstel van PvdA en ChristenUnie bracht daar verandering in: elke werknemer kreeg individueel het recht om niet-noodzakelijke zondagsarbeid te weigeren. Voorlopig konden christenen die om principiële redenen niet op zondag willen werken, weer gerust zijn.
Maar een schrijnend cao-conflict in de mode- en sportdetailhandel zou weleens de opmaat kunnen zijn voor nieuw gemorrel aan de Arbeidstijdenwet. De 95.000 werknemers in deze branche hebben al sinds oktober 2013 geen cao meer. De onderhandelingen knapten vijf maanden geleden af op een „onoverbrugbaar meningsverschil” over de toeslag voor werken op zondag. Werkgeversorganisatie INretail vindt die „niet meer van deze tijd.”
Donderdag zette INretail de traditionele vakorganisaties FNV Handel, CNV Dienstenbond, De Unie en RMU buiten de deur. De werkgevers proberen nu met Alternatief voor Vakbond tot afspraken te komen, een kleine, club die volgens de traditionele bonden niet representatief is.
Daarmee ontvouwt zich een scenario dat voor christenen bedreigend is. Zonder zondagstoeslag zullen ook niet-christenen op zondag liever wat anders doen dan werken.
Maar (grote) winkels willen toch hun deuren openen en zullen een beroep doen op de ”bedrijfsomstandigheden”. Onwillige werknemers grijpen dan vaker naar de wettelijke mogelijkheid om te weigeren. Eén plus één is twee en ziedaar: voor je het weet komt het wettelijk recht in de gevarenzone.