Buiten de koptisch-orthodoxe kerk in Utrecht, met donkerbruine gevel en hoge smalle ramen, is op deze woensdagmiddag het zangerige geluid al te horen. De heilige liturgie, zoals kopten de kerkdienst noemen, is begonnen.

In de hal hangt een geur van wierook. Binnen een mum van tijd ruiken haar en kleren ernaar.

De kerkzaal is niet eenvoudig te vinden. Een behulpzame koster, die in de keuken pitabroodjes in de oven stopt, wijst de weg. Achter in een ontmoetingsruimte, met aan de muur een groot portret van de in maart overleden koptische paus Shenuda, bevindt zich een opening: de toegang tot de kerkzaal. Een klein vertrek dat blauw staat van de wierook, met weinig ramen, witte muren waaraan iconen van Jezus en Maria hangen, rood tapijt en houten kerkbanken. Links staan de mannen, rechts staan of zitten de vrouwen.

Er zijn op deze doordeweekse dienst een stuk of tien bezoekers. Tijdens de dienst komen er meer mensen bij. In- en uitlopen is in de koptische eredienst geen probleem. Sommige vrouwen drukken bij binnenkomst een handkus op een schilderij van de Heere Jezus of steken een kaarsje aan.

Voor in de kerk lopen vier diakenen en een priester druk heen en weer. Allen dragen een lang wit kleed tot de enkels en hebben geen schoenen aan. De priester draagt ook een mijter met daarop een kruis. In de loop van de dienst komen er meer diakenen bij, onder wie enkele kinderen.

De geestelijken reciteren de hele dienst –die ruim twee uur duurt– op zangerige toon Schriftgedeelten en gebeden. Alles in het Koptisch. De jongeman met wie was afgesproken dat hij de dienst zou vertalen, komt helaas niet opdagen.

Onder het reciteren voeren de priester en de diakenen rituele handelingen uit. Zo houdt de priester een Bijbel omhoog bij een brandende witte kaars. En drukt hij een kussen tegen zijn voorhoofd, terwijl een diaken knielt en de grond kust. De geestelijken zingen dan wat harder en gebruiken daarbij kleine bekkens en triangels.

Op een zeker moment loopt de priester met een wierookvat de kerkzaal in. Hij zwaait er mee in de rondte, zodat de hele ruimte blauw staat van de rook. Bezoekers buigen eerbiedig hun hoofd als hij langskomt. Achter hem lopen de diakenen met vaandels met afbeeldingen van de Heere Jezus. Aan het einde van de dienst, rond 15.00 uur, viert de hele gemeente de eucharistie en is er een gezamenlijke maaltijd.

Sylvana Daud (17) bezoekt elke week de koptisch-orthodoxe kerkdienst in Utrecht. Haar ouders zijn beiden kopt en zijn twintig jaar geleden naar Nederland gekomen. „Iedereen is hier koptisch. We zijn één grote familie. Dat geeft mij een goed gevoel.”

Ze vindt het belangrijk om regelmatig naar de kerk te gaan. „Thuis kun je ook bidden, maar alleen in de kerk kun je vergeving van zonden krijgen. Als jij je zonden belijdt aan de priester, legt hij een kruis op je hoofd en bidt hij voor je. Daarna heeft God je vergeven.”

Volgens Magdy Ramzy, secretaris van de Koptisch-Orthodoxe Kerk in Nederland, hebben alle rituelen in de koptische eredienst een geestelijke betekenis. Zo symboliseert het wierookvat Maria. „Zoals het wierookvat brandende kolen draagt, zo droeg de heilige Maagd Maria de Heere Jezus Messias. De drie kettingen aan het vat symboliseren de drie-eenheid.”

Waarom hebben kopten zo veel aandacht voor heiligen? „Wij verereren hen niet, zoals de rooms-katholieken, maar wij eren hen. Jezus zegt zelf dat je je voorgangers moet eren voor wat zij hebben gedaan. Wij geloven in het gebed van Maria en de heiligen voor ons.”

Dit is het vierde deel in een serie over koptische christenen in Nederland.