In de wandelgangen is toch wel te merken dat beide bloedgroepen hun eigen traditie meenemen. De WARC is gericht op maatschappelijke kwesties en sociale gerechtigheid, de GOR heeft veel meer een theologische insteek. De WARC staat in de traditie van ferme standpuntbepalingen contra de ideologieën van deze tijd, zoals die van Barmen (1934) (tegen nazisme), Belhar (1986) (tegen racisme en apartheid) en sinds 2004 de Accra Confessie, een protest van de WARC tegen het neoliberale kapitalisme en de negatieve aspecten van globalisering.

Volgens WARC-secretaris dr. Setri Nyomi is de Accra Confessie een poging van christenen om zich te weren tegen valse leerstellingen van deze tijd. „Die behelzen ook een beperking van Gods soevereiniteit tot een afzonderlijk geestelijk gebied. De Accra Confessie verwoordt dat christenen zich verplichten tot gehoorzaamheid aan Gods wil. Als we de wereldproblemen zien, is zwijgen of weigeren te handelen een daad die strijdt met het christelijk geloof.”

Volgens WARC-voorzitter Clifton Kirkpatrick is een getuigenis als de Accra Confessie „niet slechts een zaak met betrekking tot sociaal onrecht, maar staat hiermee de integriteit van het christelijk geloof en het getuigenis van de kerk in onze tijd op het spel.”

Was de vergadering eenzijdig gericht op maatschappelijke onderwerpen? Tijdens heel wat bijeenkomsten –plenair of in werkgroepen– kwamen de kwesties van gerechtigheid en verzoening aan de orde. De Accra Confessie was weliswaar officieel geen agendapunt, de aspecten ervan kwamen wel frequent terug. De vertegenwoordiger van het Vaticaan liet zich in de wandelgangen ontvallen dat de conferentie soms wel een sociaal congres leek. Toch heeft ook paus Benedictus XVI in zijn encycliek ”Caritas in veritate” uiteengezet dat het economische leven een theologische normering behoeft.

Op de vergadering circuleerde het boekje ”Oecumenisch Babel”. Het is afkomstig van Jordan Ballor, directeur van het Acton Institute in Grand Rapids, een conservatieve Amerikaanse denktank die religie en vrijheid van godsdienst van groot belang acht voor de Amerikaanse samenleving. Alle gedelegeerden konden het gratis boekje mee­nemen. De schrijver kritiseert met name de Accra Confessie. Hij ziet hierin de invloeden van de neo­marxistische bevrijdingstheologie. Ze getuigt van „economistisch” denken, zonder zicht te hebben op de eigen aard van het getuigenis van de kerk.

De nieuwe voorzitter van de WCRC, dr. Jerry Pillay, zei desgevraagd het boekje niet te kennen, hoewel hij elke dag de stand van Acton Institute passeerde. Zending is voor dr. Pillay nauw verbonden met gerechtigheid. „Als je tussen beide een tegenstelling ziet, is dat het gevolg van een specifieke manier van het lezen van de Bijbel.”

Een evenwichtige verbinding tussen christelijk geloof en maatschappelijke gerechtigheid is niet eenvoudig. De globalisering en de vrije markt hebben ongetwijfeld positieve kanten (wat het Acton Institute vanuit Amerikaans perspectief ook graag wil benadrukken), terwijl het negeren van kwesties als armoede, onrecht en maatschappelijke achterstelling onmogelijk goed te praten is.

Met name kerken in derde­wereldlanden hebben het zwaar. Terecht is hiervoor tijdens de vergadering aandacht gevraagd. De geestelijke kracht om de dagelijkse ellende te doorstaan, vinden gelovigen in de derde wereld vaak in een persoonlijk geloof. De scheiding tussen sacraal en seculier is daar veel minder aan de orde dan in het Westen.

Het punt is waar aandacht voor de maatschappelijke problematiek overgaat in een eenzijdige theologische stellingname. Volgens de presbyteriaanse predikant Clifton Kirkpatrick moet de kerk een „inclusieve gemeenschap” zijn, waarin seksuele oriëntatie en de plaats van de vrouw in het ambt geen punt van discussie mogen zijn. Niet voor niets gaat de WCRC de vrouw in het ambt promoten. Een voorstel om vrouwelijke ambtsdragers tot voorwaarde voor het lidmaatschap van de WCRC te maken, werd echter verworpen. Een Afrikaanse gedelegeerde die lid is van de GOR vertelde in de wandelgangen dat zijn kerk in dat geval geen lid had kunnen blijven.

Zoals de wereldkerk multicultureel is geworden, zo is dat ook bij de WCRC het geval. De WARC begon in 1875 als een exclusieve Europese en Noord-Amerikaanse familie, stelt Kirkpatrick. „Twee derde van de 80 miljoen reformatorische christenen woont nu op het zuidelijk halfrond. In het Noorden en het Westen nemen reformatorische kerken in ledenaantal af, in het Zuiden groeien ze, maar worden ze bedreigd door megakerken en charismatische gemeenschappen. In sommige delen van de wereld, zoals Zuid-Korea, hebben voorheen snel groeiende reformatorische kerken hun grens bereikt. In andere landen groeien de kerken niet omdat er openlijke vervolging is of omdat christenen op de vlucht zijn. Daarom zijn organisaties als de WCRC nodig om juist solidair met deze kerken te zijn.”

Het lijkt erop dat in de samenstelling van het algemeen bestuur van de WCRC de kleine GOR volledig door zijn partner WARC is overvleugeld. Zal dat consequenties hebben voor de toekomst? Volgens dr. D. Visser, staflid van de WARC en vroegere voorzitter van de GOR, is de conferentie van de WCRC erin geslaagd om de meer theologische lijn van de GOR en de aanpak van de WARC met elkaar te verbinden. „Het is nog maar een aanzet, en de toekomst zal moeten uitwijzen of dat werkelijk zal lukken. Ik heb wel de indruk dat er minder polarisatie is dan destijds in Accra. Wat ik vooral nieuw vind aan deze conferentie, is dat men op zoek is naar wat nu precies de inhoud van het woord gereformeerd is. Dr. Palley heeft gezegd dat hij de nadruk legt op het nieuwe van de WCRC. Dat richt onze blik meer op de toekomst.”