Een heugelijke invasie in Europa
Nog altijd gaat Paulus door voor de beschermheilige van Kavala. Vroeger heette de stad Neápolis. Daar zette de apostel voor het eerst voet aan wal in Europa. Het gebied rond Kavala telt tal van orthodoxe kloosters. Voor de heilige Nikolaoskerk staat -dicht bij de huidige haven- een monument dat aan de heugelijke invasie van de heidenapostel herinnert. Maar verder heeft Kavala niet veel te vertellen.
Als de haven in de eerste eeuw na Christus op dezelfde plek gesitueerd was, zou de apostel hier aan land gegaan kunnen zijn. Waarom in Neápolis? Dat was leiding van Boven. Het monument beeldt in mozaïek twee vastelanden af met daartussen een streep water. Links luistert Paulus naar een Macedonische man. Rechts stapt hij uit een simpel zeilbootje, met een evangelieboek in de armen.Het mooie gedenkteken lijkt te dateren van 2004. Het is niet oud. Grieken zijn kennelijk hun christelijke verleden lang niet zo zat als Europeanen. Een dame van de lokale VVV vertelde dat alle Grieken orthodox zijn. Eerder typeerde iemand alles buiten die kerk als sekte. Dat doet denken aan Oost-Europa, waar ook de Orthodoxe Kerk een heel dominante plaats claimt en elke kerk daarbuiten verafschuwt.
Paulus hield zich in Neápolis niet lang op. Een stadswijk is naar hem genoemd. En een kerk. Maar verder herinnert niet veel aan de apostel. Te vrezen valt dat de beginselen uit de brieven van Paulus geen sterke toon zetten bij de orthodoxe kerken. Hoewel we ooit bij de Wereldraad van Kerken een orthodoxe priester een referaat hoorden houden over het heilig avondmaal, waar we ons petje voor afnamen.
Via Egnatia
Bij het doorkruisen van Neápolis moeten we helaas constateren dat we in de hier en daar erg steile straatjes met de gehuurde Fiat Punto vanuit de ruststand in z’n een nauwelijks naar boven komen. Toch valt na intensief zoeken het keiige wegdek te vinden van de antieke Via Egnatia. Aan het eind van de Makedoniasstraat. Deze weg moet Paulus hebben gebruikt toen hij vertrok uit Neápolis en z’n reis voortzette.
De Via Egnatia is een oude Romeinse route, een rond 145 voor Christus aangelegde handelsweg van Rome naar Azië. Eigenlijk vormde deze de Griekse voortzetting van de Via Appia in Italië. Zij begon in de huidige in Albanië liggende stad Durrës en liep via Thessalonica naar Byzantium, het huidige Istanbul. Die antieke wegen waren voor die tijd heel goed begaanbaar, want ze waren bestraat.
Terug op het asfalt passeren we richting Filippi ineens het klooster van de apostel Silas, net bij de kruising met de autoweg richting Istanbul. Dat is eigenlijk verbazend. Was Silas een apostel? Het lijkt erop dat dit woord hier nog de oorspronkelijke betekenis heeft: de bode, de afgezant, en dat de Grieken het woord apostel niet zo beperken tot uitsluitend hen die Jezus persoonlijk hebben ontmoet.
Filippi
Paulus en Silas trokken in westelijke richting langs de Via Egnatia. In Filippi zijn vooral opgegraven resten te zien van gebouwen: delen van de vroegere stadsmuur, brokstukken van bestrating en puin. Hier liep de dienstmaagd met een waarzeggende geest Paulus en Silas achterna te schreeuwen. Toen Paulus het meisje had bevrijd van haar bezetter, wekte dat de woede op van haar eigenaars.
Hier, op de duidelijk zichtbare agora, de markt, sleepten zij de evangeliedienaars voor de rechters. Met een akelige klacht: „Deze mensen beroeren onze stad, daar zij Joden zijn.” En de oversten toonden zich verre van zachtzinnig. Mensen wijzen de kerker aan waar Paulus en Silas gevangenzaten. Was dit echt de plaats? Of hebben zij gelijk die zeggen dat het niet de kerker was waarin zij Gode lof zongen?
Lydia
Het theater in Filippi is gerestaureerd. Kwam Lydia er vaak? Hoogstwaarschijnlijk niet. Mogelijk in haar eertijds. Ze diende God. Dat wil zeggen: ze leefde in godsdienstig opzicht met de Joden mee. Maar toen Paulus haar van de Messias vertelde, opende de Heere haar hart. Natuurlijk kon ze nog niet naar de kerk. De duidelijk te onderscheiden fundamenten van minstens twee grote basilieken dateren van later jaren.
Wie de autoweg verder uitrijdt in de richting van de plaats Dráma ziet een hotel met de naam ”Lydia”. Daarachter staat een flinke kapel. En nog verder naar achteren stroomt een riviertje. Dat zou de plaats zijn waar Lydia is gedoopt. Met schoon sneeuwwater uit de bergen. Het riviertje stroomt snel en krachtig. Het lijkt levend water. Is dit echt de plaats waar het gebed placht te geschieden?
De Filippensen leren ons inmiddels een ernstige les. Hier en daar valt nog wat marmer te vinden in de vloer van de voormalige kerken. Ook mooie gemeenten met rijke kerkgebouwen en aan de christenen ter plekke gerichte brieven van Paulus kunnen teloorgaan.
Zaterdag is in Rome het Paulusjaar van start gegaan. Aanleiding daarvoor is het veronderstelde 2000e geboortejaar van de apostel. Het Paulusjaar loopt tot juni 2009.
