Butterfield (63) is een opmerkelijke vrouw. Ooit was ze hoogleraar Engels, bekend om haar werk in genderstudies en queertheorie, feministe, lhbti-activiste en samenwonend lesbienne. Ze minachtte alles wat met de Bijbel te maken had. Vandaag is ze een vertrouwde naam in christelijk-conservatief Amerika. Ze richt zich op haar rol als echtgenote en moeder en deelt in publicaties en podcasts orthodox-christelijke opvattingen. Dankzij ”Een onwaarschijnlijke bekering”, de vertaling van haar prachtige autobiografie, is Butterfields naam ook in christelijk Nederland bekend.

Haar levensverhaal vormt de basis voor ”Vijf leugens ontmaskerd. Bijbelse waarheid in een postmoderne tijd”, maar de toon is anders. Had haar autobiografie een ondertoon van nederigheid en verwondering, haar jongste boek is kritisch en polemisch. Butterfield confronteert ideologische stromingen in de moderne samenleving met Bijbelse waarheden en richt zich speciaal op medechristenen die door antichristelijk denken zijn beïnvloed. De huidige cultuur vergelijkt ze met de toren van Babel: een wereld in totale chaos, veroorzaakt door mensen die het beter denken te weten dan God.

Waarheid

Ze benoemt vijf leugens die in de hedendaagse Amerikaanse samenleving als waarheid gelden en die ook veel christenen vandaag de dag voor waar houden. De eerste leugen is dat homoseksualiteit normaal is. Ze stelt hiertegenover dat seksuele gevoelens niet onze identiteit bepalen en benadrukt dat de Bijbel de homoseksuele praxis afwijst. De volgende leugen is dat een mensgericht wereldbeeld barmhartiger is dan Bijbelgetrouw christendom. Ze waarschuwt hier tegen een vaag spiritualisme dat de unieke waarheid van de Bijbel ondermijnt. Leugen drie is dat feminisme goed is voor de wereld en de kerk. Butterfield betoogt dat modern feminisme botst met de door God ingestelde rollen voor mannen en vrouwen.

Transgenderisme is normaal, is de vierde leugen. De auteur benadrukt hier dat God de mens als man of als vrouw heeft geschapen en dat het verwerpen van dit ontwerp gevolg is van jaloezie en tegen Gods wil ingaat. De laatste leugen luidt dat bescheidenheid een achterhaalde last is, die mannelijke dominantie dient en vrouwen onderdrukt. Butterfield onderstreept hier het belang van ingetogenheid en zedigheid in kleding en gedrag als uiting van gehoorzaamheid aan God.

In plaats van zich terug te trekken in een christelijke bubbel, kiest Butterfield ervoor om de confrontatie aan te gaan

Butterfield onderkent het geestelijke gevaar dat de hedendaagse westerse cultuur vormt en dat helaas ook kerken binnendringt. In plaats van zich terug te trekken in een christelijke bubbel, kiest ze ervoor om de confrontatie aan te gaan. Dat is iets om bewondering voor te hebben. Haar radicaliteit is op zichzelf een spiegel.

Toch drong zich tijdens het lezen bij mij steeds meer de vraag op of een Nederlandse vertaling van Butterfields boek wel de juiste keuze is geweest. ”Five Lies of Our Anti-Christian Age” is namelijk duidelijk geschreven voor een Amerikaans publiek, waarbij de auteur zich keert tegen Amerikaanse auteurs, kerkelijke stromingen en wetgeving.

Wat mijn twijfel vooral voedde, is de ongenuanceerde, polemische benadering, gecombineerd met de scherpe, bijna militante toon. Schrijven dat homoseksualiteit „een nieuwe, valse religie” is, vind ik problematisch, ook al kan ik de gedachte op zichzelf begrijpen. Hetzelfde geldt haar betoog dat een homoseksuele neiging op zichzelf al zonde is. En dat de redactie zelf in een voetnoot al vraagtekens zet bij Butterfields uiteenzetting dat fysiek geweld bij theologische dwaling gerechtvaardigd kan zijn, is begrijpelijk.

Confrontatie

Opmerkelijk is dat Butterfield haar strijd in belangrijke mate richt op andersdenkende christenen, die zij overigens niet als echte christenen beschouwt. Zo zoekt ze de confrontatie met Preston Sprinkle, oprichter van het Center for Faith, Sexuality & Gender en auteur van ”Ben ik mijn lichaam?”, dat inmiddels ook in het Nederlands beschikbaar is. Teleurstellend is dat ze hem daarbij tot een karikatuur reduceert.

Butterfield slaat op punten door, is ongenuanceerd en mist de fijngevoeligheid die nodig is

Je proeft dat Butterfield het goede zoekt; ze roept op om te sterven aan de zonde en in nederige gehoorzaamheid voor Christus te leven. Tegelijk slaat ze op punten door, is ze ongenuanceerd en mist ze de fijngevoeligheid die –zeker in een Nederlandse context– nodig is. In dit opzicht doet de uitgave denken aan de publicatie van de Nashvilleverklaring (2019), waarbij veel woorden ter toelichting en bijsturing nodig waren. Blijkbaar realiseert Bijbels Beraad M/V zich dit zelf ook gezien de opmerking vooraf dat „de inhoud soms typisch is voor Amerikaanse omstandigheden en omgangsvormen”. Voor mij is het boek een bevestiging dat we terughoudend moeten zijn om Amerikaanse publicaties over deze thematiek een-op-een naar Nederland over te brengen.

Intussen lijkt het erop dat de Nederlandse uitgever zijn publiek niet bijzonder serieus neemt; weinig boeken tellen zo veel taalfouten en tekstuele onzorgvuldigheden als deze publicatie.

Vijf leugens ontmaskerd. Bijbelse waarheid in een postmoderne tijd, Rosaria Butterfield; uitg. De Banier en Bijbels Beraad M/V; 359 blz.; € 27,95