De redactie sluit dit liveblog.

Het Witte Huis heeft Tesla-topman en eigenaar van het socialemediaplatform X Elon Musk veroordeeld om diens „weerzinwekkende promotie” van antisemitisme. Volgens een woordvoerder van het Witte Huis wordt die „promotie van antisemitisme en racistische haat in de sterkst mogelijke termen veroordeeld omdat die indruist tegen de kernwaarden van Amerikanen”.

Musk reageerde onlangs op een bericht op X dat „Joden de haat tegen blanken aanwakkeren”. Musk voegde daar de opmerking aan toe: „Je spreekt de waarheid”.

„We hebben een verantwoordelijkheid om mensen samen te brengen tegen haat en een verplichting om ons uit te spreken tegen iedereen die de waardigheid van zijn mede-Amerikanen aanvalt en de veiligheid van onze gemeenschappen ondermijnt”, aldus de woordvoerder van het Witte Huis. Hij noemde het „onacceptabel dat zulke leugens worden verspreid”.

De uitlatingen van Musk zijn volgens het Witte Huis extra schadelijk gezien de sterk gestegen toename van antisemitische incidenten sinds de aanval van Hamas op Israël vorige maand.

Het grote Amerikaanse technologieconcern IBM heeft al gezegd zich terug te trekken als investeerder op X vanwege antisemitische berichten op het platform. Ook de Europese Commissie stopt voorlopig met adverteren op X om haatzaaiende berichten en nepnieuws die via het kanaal worden verspreid. De commissie vreest voor eigen reputatieschade door advertenties op X.

Investeerders in Tesla hebben zich ook kritisch uitgesproken over Musk omdat de reputatie van het elektrische automerk geschaad kan worden. Facebook-medeoprichter Dustin Moskovitz roept de miljardair zelfs op om af te treden als Tesla-topman.

Lions Gate Entertainment, bekend van films en series, heeft vrijdag gezegd per direct te stoppen met advertenties op X in verband met antisemitisme op het platform.

Apple stopt voorlopig met het adverteren op X in verband met antisemitisme op het socialemediaplatform. Dat meldt nieuwswebsite Axios. Daarmee raakt X steeds meer adverteerders kwijt, want ook technologieconcern IBM en entertainmentbedrijf Lions Gate zijn gestopt met advertenties op het platform.

Eigenaar Elon Musk van X ligt zwaar onder vuur, omdat hij onlangs reageerde op een bericht op X. Daarin stond dat „Joden de haat tegen blanken aanwakkeren”. Musk reageerde met: „Je spreekt de waarheid.” Het Witte Huis veroordeelde de Tesla-topman vrijdag nog om diens „weerzinwekkende promotie” van antisemitisme.

Israël wil twee tankwagens met brandstof per dag Gaza binnenlaten, melden de Israëlische autoriteiten. De VS hadden daarop aangedrongen. De brandstof mag alleen gebruikt worden door de Verenigde Naties en onder geen beding bij Hamas terechtkomen, staat in een verklaring. Het Israëlische oorlogskabinet heeft hiermee ingestemd.

De brandstof is bestemd voor de drinkwatervoorziening en riolering. Doel is volgens bronnen om ziektes te voorkomen. Een overheidsbron zegt dat deze stap ook helpt om internationaal meer steun krijgen voor de operatie tegen Hamas. Andere landen zijn zeer kritisch op Israël omdat de burgerbevolking van Gaza zwaar gebukt gaat onder de strijd tegen Hamas.

Er komt al sinds het begin van de oorlog bijna geen brandstof Gaza binnen. Daardoor zijn dringende tekorten ontstaan en zitten onder meer ziekenhuizen nagenoeg zonder stroom.

Israël is van plan om twee tankwagens met brandstof per dag Gaza binnen te laten, meldt een anonieme overheidsbron tegen persbureau Reuters. De brandstof zou alleen gebruikt mogen worden door de Verenigde Naties om „minimale” ondersteuning te bieden. Hier is volgens de bron een besluit over genomen door het Israëlische oorlogskabinet.

De brandstof is bestemd voor de drinkwatervoorziening en riolering, zegt een Israëlische functionaris. Doel is om ziektes te voorkomen. De bron zegt dat deze stap ook helpt om internationaal meer steun krijgen voor de operatie tegen Hamas. Andere landen zijn zeer kritisch op Israël omdat de burgerbevolking van Gaza zwaar gebukt gaat onder de strijd tegen Hamas. Het kabinetsbesluit zou volgen op een dringend verzoek van de Amerikaanse overheid.

Er komt al sinds het begin van de oorlog bijna geen brandstof Gaza binnen. Daardoor zijn dringende tekorten ontstaan en zitten onder meer ziekenhuizen nagenoeg zonder stroom.

In Amsterdam vinden zaterdag twee demonstraties rond de oorlog in Gaza plaats. NL4Palestine demonstreert om 13.00 uur op de Dam, waarna de demonstranten in een mars naar het Westerpark zullen lopen. De organisatie Bring Them Home Now voert vanaf 15.00 uur actie op de Amsterdamse grachten om aandacht te vragen voor de door Hamas gegijzelde personen in de Gazastrook.

Een woordvoerder zegt dat de gemeente in contact staat met beide organisaties om „de demonstraties in goede banen te leiden”. Zo zorgt de gemeente er samen met de organisaties voor dat „vermenging van de verschillende deelnemersstromen” wordt voorkomen, om zo veiligheidsrisico’s te beperken. De deelnemers van het NL4Palestine-protest zijn in het Westerpark als de actie van Bring Them Home Now op de Prinsengracht, zo’n 3,5 kilometer verderop, begint.

De protestmars van NL4Palestine zou eerst eindigen op het Museumplein. Maar om de actie van Bring Them Home Now niet in de weg te zitten, is besloten om het eindpunt te verplaatsen naar het Westerpark. De Rode Mars, zoals de actie heet, is bedoeld om op te roepen tot een staakt-het-vuren in de Gazastrook, waar Israël en Hamas met elkaar in oorlog zijn. Op de Dam zullen mensen vanaf een podium toespraken houden. De organisatie houdt rekening met 10.000 tot 20.000 demonstranten.

Bring Them Home Now vaart zaterdag om 15.00 uur vanaf de Prinsengracht met zestig bootjes in de richting van het Waterlooplein. Op de boten zijn foto’s te zien van de gegijzelde personen. Op het Waterlooplein zullen enkele toespraken worden gehouden. Tijdens de optocht richting het Waterlooplein lopen ook mensen in een optocht over de kade met de boten mee.

De organisatie heeft zestig boten gehuurd. Per boot kunnen er ongeveer vijf à zes personen opstappen. Daarnaast zullen er volgens de woordvoerder nog wat mensen met eigen bootjes zich bij het protest aansluiten. De organisatie verwacht 1000 tot 2000 deelnemers.

Israëlische militairen blijven het medische complex Al Shifa in het centrum van Gaza-Stad doorzoeken. Het ziekenhuis en andere gebouwen in en rond het complex zijn al drie dagen het doelwit van de krijgsmacht. Die stelt dat er een commandocentrum van de beweging Hamas in tunnels onder het complex is. De ziekenhuisdirectie en Hamas weerspreken dat.

Volgens critici schendt Israël met onder meer de aanvallen op ziekenhuizen op grove wijze de Geneefse Conventies. Die schrijven voor dat burgers beschermd moeten worden. Er is in de Gazastrook ook een Jordaans militair veldhospitaal is aangevallen.

Nieuwszender Al Jazeera meldt dat de toestand niet alleen in het Al Shifaziekenhuis, maar ook in andere ziekenhuizen steeds dramatischer wordt. Er is gebrek aan bedden, medische hulpmiddelen en medicijnen, pijnstillers, water en voedsel en patiënten overlijden door de ineenstorting van de gezondheidszorg. Volgens de nieuwszender is er na drie dagen van berichten over ondergrondse centra van Hamas nog geen enkel overtuigend bewijs getoond dat er onder het ziekenhuis een commandocentrum zou zijn.

De chef-staf van de Israëlische strijdkrachten Herzi Halevi heeft op bezoek in Gaza gesuggereerd dat de operaties tegen de noordelijke Gazastrook worden afgerond. Maar er komen volgens hem meer aanvallen „in andere gebieden”. De Verenigde Naties hebben laten weten dat ze teleurgesteld zijn dat Israël geen gehoor geeft aan de oproep van de VN-Veiligheidsraad tot snelle en lange humanitaire gevechtspauzes.
Bij de Israëlische aanvallen op de smalle kuststrook zijn sinds 7 oktober minstens 11.500 doden en 29.200 gewonden gevallen, voornamelijk vrouwen en kinderen. Veel Hamasstrijders verschansen zich tegen de luchtaanvallen in een netwerk van tunnels dat sinds begin jaren 80 is aangelegd.

De stafchef van de Israëlische strijdkrachten Herzi Halevi heeft op bezoek in Gaza gezegd dat er meer aanvallen op de Gazastrook komen en „in andere gebieden”. „We staan op het punt de militaire infrastructuur in het noorden van de Gazastrook te ontmantelen. En we gaan dan naar andere gebieden toe.”

„De leiders van de militante Palestijnse organisatie Hamas moeten systematisch worden geëlimineerd en hun infrastructuur moet verwoest”, aldus Halevi. Israël bestookt heel de smalle Gazastrook van circa 40 bij 8 kilometer, maar de grootste verwoestingen zijn aangericht in het noorden waar ook de hoofdstad Gaza ligt.
Er wonen rond de 2,3 miljoen mensen in de Gazastrook van wie er volgens de VN zeker 1,6 miljoen ontheemd zijn. Veel inwoners zijn van het noorden naar het zuiden gevlucht of gedreven onder druk van Israëlische beschietingen van onder meer woningen en infrastructuur.

Minister Hanke Bruins Slot (Buitenlandse Zaken) wil „geen valse verwachtingen scheppen” over gezinsherenigingaanvragen van Palestijnen in Nederland voor familieleden in Gaza. Het hangt volgens haar van heel veel factoren af. Lukt het Gazanen ten eerste om überhaupt Gaza uit te kunnen, en vervolgens naar Nederland door te reizen? „We gaan er wel hard mee aan de slag”, zei de demissionair minister voor de ministerraad.

De Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) gaat sneller beslissen over aanvragen voor gezinshereniging, zo is vrijdag bekend geworden. Met die procedure van de IND heeft Buitenlandse Zaken geen bemoeienis, benadrukt Bruins Slot. „Dat is echt een bevoegdheid van de IND.”

Buitenlandse Zaken gaat proberen deze mensen te helpen om vanuit Gaza de grens naar Egypte over te steken. Als Gazanen de grens over kunnen, moeten ze vervolgens naar de Nederlandse ambassade in Caïro voor de benodigde papieren.

Het is een „complexe opgave”, zegt Bruins Slot. „Voor ons is het van belang om alles te doen wat we kunnen doen. In de afgelopen periode zijn we er natuurlijk al in geslaagd om Nederlanders uit het gebied te krijgen. Dat laat zien dat we hard aan het werk zijn. Ik neem dit echt heel serieus.”

Netanyahu herhaalde ook dat het niet de bedoeling is om Gaza te bezetten, maar om het gebied te „deradicaliseren”.

Lees ook

Netanyahu: Voorkomen burgerdoden moeilijk

Het Israëlische leger heeft naar eigen zeggen het lichaam gevonden van een 19-jarige soldate die in oktober als gijzelaar uit Israël was meegevoerd door strijders van de Palestijnse beweging Hamas. Haar dood werd dinsdag gemeld. Ze is volgens Hamas omgekomen als gevolg van een Israëlisch bombardement op het noorden van de Gazastrook.

De stoffelijke resten zijn volgens Israël gevonden in een pand vlak naast het Al Shifaziekenhuis in Gaza-Stad, in het noorden van de Gazastrook.

De Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) gaat sneller beslissen over gezinsherenigingsaanvragen van Palestijnen in Nederland met familieleden in Gaza, laat de dienst weten aan de NOS. Het ministerie van Buitenlandse Zaken bekijkt of zij deze groep bij een positieve beslissing ook kunnen helpen Gaza te verlaten.

In totaal zijn er ongeveer tien spoedprocedures ingediend. Het gaat om enkele tientallen gezinsleden die in Gaza zijn, vooral partners en minderjarige kinderen. Deze aanvragen zullen nu met voorrang worden behandeld. Hoe snel dat kan, kan de IND niet zeggen. „Dat ligt bijvoorbeeld aan de complexiteit van de aanvraag en of er wel of geen identiteitsdocumenten aanwezig zijn”, laat een woordvoerder weten.

In het gunstigste geval wordt de spoedprocedure binnen enkele weken afgehandeld, maar het is de vraag of de gezinsleden bij een positieve beslissing van de IND de grens tussen Gaza en Egypte kunnen oversteken.

De Israëlische gijzelaar die dood is gevonden in de buurt van het Al Shifaziekenhuis in Gaza-Stad is „vermoord door terroristen”, meent het Israëlische leger. Volgens een woordvoerder slaagden de strijdkrachten er niet in de vrouw „op tijd te bereiken”.

De 65-jarige vrouw was een van de personen die Hamas op 7 oktober ontvoerde en meenam naar de Gazastrook. Israëlische militairen vonden haar lichaam in een gebouw naast het Al Shiva, meldt het leger op X. Ook zouden er automatische geweren, granaatwerpers en andere militaire uitrusting zijn gevonden.

Het lichaam van de vrouw is inmiddels terug in Israël, waar de identificatie heeft plaatsgevonden. Van de ongeveer 240 gijzelaars waar Israël over spreekt, zijn er volgens Hamas tientallen omgekomen door de Israëlische luchtaanvallen op Gaza.

In aanloop naar de inval deze week in het Al Shifaziekenhuis verklaarde Israël dat Hamas opereerde vanuit het ziekenhuis en tunnels die onder het terrein lopen. Volgens het leger zijn sinds de inval wapens, een commandocentrum en een schacht van een tunnel gevonden.

Israëlische troepen zijn vrijdagochtend Jenin binnengetrokken en hebben het grootste ziekenhuis in de stad op de Westelijke Jordaanoever omsingeld, melden Al Jazeera en het Palestijnse persbureau Wafa. Personeel van het Ibn Sina-ziekenhuis zou zijn opgeroepen om met de handen in de lucht het complex te verlaten en op de binnenplaats door soldaten worden gefouilleerd.

Volgens Al Jazeera zijn telefoon- en internetverbindingen afgesloten en zit een deel van de stad zonder stroom. Het hoofd van de ambulancedienst in Jenin zei tegen persbureau Reuters dat ook drie burgers zijn omgekomen door een Israëlische drone-aanval op de stad.

De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken heeft donderdagavond telefonisch overlegd met zijn Egyptische ambtgenoot Sameh Shoukry en de Israëlische minister Benny Gantz over de noodzaak om meer humanitaire hulp de Gazastrook binnen te krijgen. Blinken zei ook dat er „concrete stappen” moeten worden genomen om burgers in Gaza beter te beschermen tegen het oorlogsgeweld, meldt het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken in een verklaring zonder verdere details te geven.

In het gesprek met Gantz drong Blinken er ook op aan dat Israël „actie onderneemt” om te voorkomen dat het geweld in Gaza zich uitbreidt naar de Westelijke Jordaanoever. Hij refereerde daarbij specifiek aan het toenemende geweld van Israëlische kolonisten in het gebied tegen Palestijnen, meldt het ministerie.

Donderdag is door brandstoftekorten het telefoon- en internetverkeer in Gaza uitgevallen. Dit heeft gevolgen voor de hulpverlening, omdat humanitaire organisaties geen contact meer hebben met hulpverleners ter plaatse. Sinds donderdagavond zijn vanuit Egypte geen vrachtwagens met hulpgoederen meer de grens overgestoken.

„Elke burgerdode is tragisch”, zei Netanyahu. „En we zouden er niet een moeten hebben, want we doen alles wat we kunnen om burgers uit de gevarenzone te houden”. Hij refereerde aan onder meer de pamfletten die de Israëlische luchtmacht donderdag boven het zuiden van de Gazastrook uitstrooide en waarmee Palestijnen worden opgeroepen om te vluchten. „Maar helaas, we zijn niet succesvol”, vervolgde hij.

Volgens het ministerie van Gezondheid in Gaza zijn al meer dan 11.500 Palestijnse burgers om het leven gekomen door het oorlogsgeweld. Onder hen zijn 4700 kinderen.

Netanyahu herhaalde ook dat het niet de bedoeling is om Gaza te bezetten, maar om het gebied te „deradicaliseren”. Daarbij verwees hij naar Duitsland en Japan, waar na de Tweede Wereldoorlog onder geallieerde leiding een „cultuurverandering” tot stand werd gebracht. „We hebben hier een cultuurverandering nodig”, zei hij. „En dat betekent niet alleen ervoor zorgen dat Gaza wordt gedemilitariseerd, maar ook dat Gaza wordt gederadicaliseerd.”

Oekraïne krijgt minder 115 millimeter-artilleriegranaten geleverd sinds de oorlog tussen Israël en Hamas, meldt president Volodymyr Zelensky. Deze munitie wordt veel gebruikt aan de frontlinies in het oosten en zuiden van Oekraïne.

„Het is niet dat de Verenigde Staten zeiden: we geven Oekraïne niks. Nee! Het is gewoon dat iedereen vecht voor zichzelf”, zei Zelensky, doelend op de voorraden artilleriegranaten. „Dit is het leven. Ik zeg niet dat dit positief is, maar dit is het leven en we moeten verdedigen wat van ons is.”

Zelensky prijst inspanningen van de VS om de productie op te voeren. De Amerikanen zijn een belangrijke bondgenoot van Oekraïne en Israël, die allebei militaire steun van Washington ontvangen. Oekraïne en Rusland zijn sinds februari 2022 met elkaar in oorlog en hebben moeite om hun munitievoorraden op peil te houden.

Rusland is volgens Zelensky bezig met het opsparen van raketten zodat die in de winter tegen Oekraïne kunnen worden gebruikt. Hij denkt dat het Russische leger minder raketten heeft dan voorheen. Miljoenen Oekraïners kwamen afgelopen winter in de kou te zitten door Russische aanvallen op het Oekraïense stroomnetwerk. Dankzij westerse hulp heeft Oekraïne zijn luchtverdediging kunnen versterken.

De webredactie start een nieuw liveblog. Het liveblog van donderdag is hier terug te lezen.