Premier Mark Rutte maakte het plan dinsdag bekend bij de open haard van de Amerikaanse president Joe Biden. Rutte bracht samen met minister Wopke Hoekstra van Buitenlandse Zaken een bezoek aan het Witte Huis.

„We hebben de intentie om te gaan meedoen aan het initiatief van Duitsland en de Verenigde Staten om Patriots naar Oekraïne te sturen”, verklaarde Rutte zittend naast Biden. Rutte heeft het Nederlandse plan dinsdag telefonisch besproken met de Duitse bondskanselier Olaf Scholz en de Oekraïense president Volodimir Zelenski. Eerder kondigden de VS en Duitsland al aan Patriotluchtafweer naar Oekraïne te sturen.

„Het is nog niet helemaal rond”, verduidelijkte Rutte later in een gesprek met de media. „Ik hoop dat het snel rond kan zijn.” Het gaat om training en om materieel. Niet duidelijk is wat Rutte precies in de aanbieding heeft voor Kiev. Een heel Patriotwapensysteem en training, of onderdelen van het systeem en training.

„Minder verstandig en spijtig”, noemt Patriotspecialist Peter Wijninga de eventuele levering van een heel Patriotluchtafweersysteem aan Oekraïne woensdag. „Nederland komt zelf al systemen te kort voor de luchtverdediging van ons land.”

De defensiespecialist van het Haagse Centrum voor Strategische Studies (HCSS) sluit niet uit dat Nederland bijvoorbeeld twee losse lanceersystemen en raketten levert. „Die zijn relatief eenvoudig te vervangen.” Nederlandse lanceersystemen zijn gemakkelijk te koppelen aan de Amerikaanse en Duitse. De vaagheid van Rutte wijst er volgens kolonel b.d. Wijninga op dat Nederland er nog niet uit is.

De Patriot is een grondgebonden luchtverdedigingssysteem voor de middellange afstand om ballistische raketten, vliegtuigen, helikopters en grote drones uit de lucht te schieten. Het systeem is ontworpen voor de luchtverdediging tot een hoogte van 20 kilometer en een afstand van 60 kilometer.

Bescherming

Op Twitter bedankte president Zelenski premier Rutte voor zijn aankondiging. „Het verbetert de luchtverdediging aanzienlijk, beschermt onze steden en mensen tegen de raketterreur van de Russische Federatie.”

Oekraïense militairen moeten waarschijnlijk maanden oefenen om de bediening van de Patriot onder de knie te krijgen. De eerste Oekraïense militairen zijn maandag in de VS geland voor een training die volgende week begint op een legerbasis in Oklahoma.

Oekraïne vraagt al langer om moderne luchtafweer, sinds de Russen 3,5 maand geleden zijn begonnen grote hoeveelheden raketten en drones af te schieten op burgerdoelen. Zaterdag trof een Russische Kh-22-raket nog een flat in Dnipro, waarbij zeker 44 doden vielen en meer dan 75 mensen gewond raakten.

De Patriot is in staat de Russische Kh-22 uit de lucht te schieten, stelt Wijninga, oud-Patriotcommandant. De kruisraket is met een gewicht van 6 ton en een explosieve lading van 1 ton een zwaar wapen. „Een hele vrachtwagen die naar beneden komt.” Oekraïne beschikt zelf niet over luchtafweer tegen deze raketten. „De beelden uit Dnipro tonen aan wat de nietsontziende luchtaanvallen van Rusland veroorzaken”, reageert Kajsa Ollongren op Twitter. De defensieminister noemt het „cruciaal” dat Oekraïne zichzelf kan verdedigen.

Nederland beschikt sinds 1987 over de Patriot. Verder hebben alleen de VS en Duitsland dit type luchtafweer in hun wapenkist. Nederland zette vorig jaar nog een Patriot-eenheid in Slowakije in. Eerder zijn de wapensystemen naar Israël en Turkije gestuurd tijdens de Golfoorlog van 1991. Ook in 2003 en 2012 waren Patriots operationeel in Turkije.

Nederland beschikt over drie net gemoderniseerde Patriotsystemen, elk met radar, vuurleidingscentrale en meerdere lanceerinrichtingen. In de Defensienota is begin dit jaar vastgelegd om een vierde (reserve)systeem weer volledig in gebruik te nemen. Patriots zijn van groot belang bij de luchtverdediging van bijvoorbeeld Rotterdam, Vlissingen en de Eemshaven. Deze havenplaatsen zijn cruciaal voor Nederland, maar ook voor de doorvoer van Amerikaanse troepen.

Leopardtanks

De Nederlandse levering van Patriots kan ook bedoeld zijn om druk op Duitsland te vergroten om moderne Leopard 2-tanks te leveren, stelt Wijninga. Mogelijk maakt Ollongren vrijdag meer over de plannen bekend tijdens een bijeenkomst van defensieministers op de Amerikaanse basis Ramstein.

De defensiespecialist sluit ook niet uit dat Rutte de Patriots in de VS aanbiedt om de belangen van ASML veilig te stellen. De Amerikanen willen niet dat de Nederlandse chipproducent nog levert aan China. „De gedachte kan zijn: Wij geven niet toe aan de Amerikaanse druk, maar we hebben wel een cadeautje voor Biden.”

Nederland maakt dit jaar 2,5 miljard euro vrij voor steun aan Oekraïne. Eerder stuurde Nederland al pantserhouwitsers, luchtafweerraketten, pantservoertuigen, munitie en radarapparatuur.