In het Verenigd Koninkrijk circuleren sinds twee weken oproepen om producten van de Deens-Zweedse zuivelreus Arla Foods te boycotten. In Nederland schaart boerenactiegroep Farmers Defence Force zich onder de critici.

Aanleiding is een persbericht van Arla van eind november, waarin het concern bekendmaakt dat het Bovaer gaat testen op dertig Britse boerderijen. Arla doet dat in samenwerking met de supermarktketens Tesco, Morrisons en Aldi.

Het bericht leidde tot een stroom reacties op X, het vroegere Twitter. Binnen een week stond de teller op 13.000. Op filmpjes spoelen mensen melk door het toilet of smijten boter van het Arlamerk Lurpak in de vuilnisbak.

Broeikasgas

Methaan is een krachtig broeikasgas, wel 28 keer zo sterk als CO_2. In de koeienmaag komt het vrij tijdens de vertering van het voer. De koe boert het op tijdens het herkauwen.

Bovaer is een voedingssupplement, gebaseerd op een stofje met de naam 3-nitrooxypropanol, afgekort 3-NOP. Het onderdrukt een enzym dat een sleutelrol speelt in de methaanproductie in het spijsverteringsproces van koeien.

Onderzoek door Wageningen Univerity & Research (WUR) wijst uit dat een koe 30 tot 40 procent minder methaan opboert, als ze dagelijks een kwart theelepeltje van het goedje door haar voer gemengd krijgt. Dit kost de boer zo’n 20 cent per koe per dag, maar daar staat winst voor het klimaat tegenover. En daarmee kan de zuivelindustrie goede sier maken.

In Nederland heeft de coöperatieve zuivelreus FrieslandCampina in samenwerking met veevoerfabrikanten 158 boeren Bovaer laten testen. Samen houden zij 20.000 koeien. De uitkomst: het supplement heeft geen invloed op de gezondheid van de koe, op de melkproductie of op de samenstelling van de melk.

Inmiddels kreeg het product van DSM-Firmenich groen licht van de voedselveiligheidsautoriteiten in onder meer de Europese Unie, de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk. De fabrikant voorziet dat er een grote markt voor het product is. Ter vergelijking: het voeren van Bovaer aan een miljoen koeien zou net zo veel klimaatwinst opleveren als het planten van 45 miljoen bomen of het verwijderen van 300.000 auto’s van de weg.

Angst

Britse consumenten staan bekend om hun angst voor alles wat riekt naar gesjoemel met voedsel. Activisten publiceerden een lijst van zuivelproducten die geboycot zouden moeten worden. Tabloid Daily Mail nam die over en gooide daarmee olie op het vuur.

„Ik vind het zorgelijk dat mensen wetenschappelijk onderzoek in twijfel trekken” - Jan Dijkstra, specialist diervoeding Wageningen UR

In de melk van de koeien zouden volgens de activisten gevaarlijke chemicaliën kunnen zitten. Arla, de supermarkten en de Britse overheid spreken dat tegen. DSM-Firmenich zelf spreekt in een verklaring van misleidende informatie. Volgens de fabrikant breekt Bovaer af in de koe en komt het niet terecht in de melk of in het vlees, zodat de consument er niet mee in aanraking kan komen.

Toch blijft de oproep tot een boycot rondgaan. Sommige Britse boeren reageren daarop door op sociale media bekend te maken dat zij geen Bovaer aan hun koeien voeren. In de Verenigde Staten scharen artiesten zich achter de oproepen. En in Nederland, waar al zo’n 600 melkveehouders Bovaer aan hun koeien voeren, toont Farmers Defence Force zich kritisch.

Tegenstanders wijzen onder meer op de veiligheidsvoorschriften voor mensen die beroepshalve met het product werken. Daarin staat dat 3-NOP irriterend is voor ogen en huid en schadelijk kan zijn bij inademing. Het spul zou zelfs nadelig kunnen zijn voor de vruchtbaarheid van mannen. Daarom moeten beschermende kleding en stofmaskers worden gedragen.

Geen zorgen

Dr. ir. Jan Dijkstra is specialist diervoeding bij de WUR en heeft meegewerkt aan het onderzoek naar Bovaer. Volgens hem is er voor consumenten geen enkele reden om zich zorgen te maken. „Het wordt in de koe heel snel afgebroken. De Europese voedselveiligheidsautoriteit EFSA heeft uitgebreid onderzoek gedaan. Er is in de melk en het vlees niets van terug te vinden.”

Dat betekent dat áls er al iets dat ongewenst is in zou zitten, het onder de zogeheten detectiegrens blijft, dat is de hoeveelheid die nog aan te tonen is. Die is volgens Dijkstra zo laag, dat iemand 350.000 liter melk per dag zou moeten drinken om boven een mogelijke schadelijke norm te komen.

Wat het werken met Bovaer betreft, is er volgens hem voor de boeren ook geen enkel gevaar. „Daarvoor is het middel op de boerderij veel te sterk verdund. Die veiligheidsvoorschriften hebben betrekking op de zuivere werkzame stof, waarmee in de fabriek wordt gewerkt. Dan zijn zulke voorschriften standaard. Op vitamine D staan ze ook, om maar een voorbeeld te noemen.”

Dijkstra vind de in Engeland ontstane onrust „merkwaardig”. „Ik vind het zorgelijk dat mensen wetenschappelijk onderzoek in twijfel trekken. Waar stop je dan? Het is volgens mij belangrijk dat mensen een bepaald vertrouwen houden in de wetenschap.”