Tachtig jaar herdenken in Zeist

Die herdenkingen trekken steeds meer belangstelling, zegt samensteller Gerard van Voorden. „Ik heb het altijd belangrijk gevonden de jeugd er bij te betrekken. Ook voor hen heb ik dit boek gemaakt.” Van Voorden (76) was in Zeist directeur van verzorgingshuis De Mirtehof en diaken in de hervormde Pniëlkerk. In 2021 publiceerde hij ”Hoe de Hervormde diaconie van Zeist geschiedenis schreef voor de ouderenzorg in Nederland”, een overzicht over de periode 1861-2006. Zijn tweede boek is een soortgelijk overzichtswerk. Aan de hand van toespraken, gedichten, meditaties, interviews, krantenartikelen, documenten en foto’s komen alle herdenkingen aan de orde die sinds de oorlog zijn gehouden. De samensteller grasduinde in het archief van het Zeister Historisch Genootschap en het gemeentearchief. Zijn speurwerk leidde tot tal van vondsten. „Ds. H. Westerhout en ds. L. Wüllschleger dachten beiden dat ze de toespraak die ze lang geleden hielden, niet meer konden aanleveren. Toen ds. Westerhout echter ging verhuizen, vond hij een bandje waarop zijn eigen toespraak én die van onderwijsminister Diepenhorst stond. En ds. Wüllschleger vond een getypt afschrift van zijn toespraak terug.” Van Voorden putte ook veel uit zijn eigen verzameling. Van 1989 tot 2021 zat hij in het 4 en 5 mei Comité Zeist, als secretaris en ook tien jaar als voorzitter. De jaarlijkse herdenking heeft plaats in het Walkartpark. Daarom overhandigt Van Voorden daar de eerste exemplaren van zijn boek aan de huidige en de vorige burgemeester. „In 1945 is er een eenvoudig kruis geplaatst, sinds 1951 staat er een monument. Later kwam er ook een Joods monument, met de namen van 102 slachtoffers. Door later onderzoek kwamen er nog 53 namen bij. Zeist heeft ook een Indisch Monument.” In het boek krijgt ook de psychiatrische inrichting Willem Arntsz Hoeve in Den Dolder aandacht, waar 1163 patiënten omkwamen. Het eerste jaar had de dodenherdenking in Zeist plaats op de verjaardag van prins Bernhard. De oorlog was nog maar net voorbij. Het is allemaal te lezen in het boek ”Gedenken en vieren”, een kroniek die 288 pagina’s telt. De uitgever noemt het „een indrukwekkend en ontroerend standbeeld voor de wijze waarop Zeist stilstaat bij de betekenis van 4 en 5 mei”. Zestig jaar lang werd na de kranslegging een bijeenkomst gehouden in de kerk van de Evangelische Broedergemeente (de Hernhutters) in Slot Zeist. Daar klonken toespraken en was er twee minuten stilte. Sinds 2006 heeft de gehele plechtigheid bij het monument plaats. Eind jaren 60 kwamen er steeds minder mensen, maar dat is allang voorbij. „Herdenken is belangrijk”, zegt Van Voorden. „Door de oorlogen in Oekraïne en Israël is het een angstige tijd.” Voor de derde maal gaf het 4 en 5 mei Comité Zeist in januari aandacht aan de Holocaust. „Ook de toespraken van die bijeenkomsten staan in het boek. Daarbij komt ook het hedendaagse antisemitisme aan de orde.”

Tachtig jaar herdenken in Zeist

Binnenland | Dodenherdenking

RD.nl in uw mailbox?