Groot-Brittannië heeft één provincie waar de abortuswet niet geldt en het huwelijk nog een verbond is tussen man en vrouw: Noord-Ierland. Maar de leden van het Noord-Ierse parlement die donderdag worden gekozen, zullen meer dan ooit te maken krijgen met druk om dit gelijk te trekken met de rest van het Verenigd Koninkrijk.
Bernadette Smyth is strijdbaar. „Abortus zal een revolutie brengen”, zegt ze. „De mensen zullen in opstand komen. En ik zal die opstand leiden.”
De „Bijbelgetrouwe katholiek” richtte in 1997 de organisatie Precious Life op. Al twintig jaar trekt de leidster van campagne naar campagne om „Gods ongeboren kinderen” te beschermen. Ze twijfelt er geen moment aan dat het (mede) aan haar te danken is dat de Britse abortuswet van 1967 in Noord-Ierland niet geldt.
Ze is niet onder de indruk van opiniepeilingen van onder meer Amnesty International die zeggen dat ruim 60 procent van het Noord-Ierse publiek vindt dat abortus moet kunnen bij verkrachting, incest of een levensbeperkende aandoening. „De mensen hier zijn tegen abortus. Ik ken Noord-Ierland beter dan Amnesty. Wij hebben ook vrijwilligers die geen christen zijn maar toch pro life.”
Patrick Corrigan, directeur van Amnesty in Noord-Ierland, ziet dat er meer beweging rond het onderwerp komt. „De politie vervolgt actiever. Meestal gaat het om het gebruik van de abortuspil. Deze pil is goedgekeurd door de Wereldgezondheidsorganisatie en is in de rest van het Verenigd Koninkrijk gewoon toegestaan. Maar hier is deze verboden. Vorig jaar is een vrouw veroordeeld tot drie maanden voorwaardelijk.”
Daarnaast zijn er dagelijks vrouwen die naar Engeland of Schotland reizen om daar hun zwangerschap te laten afbreken. Vorig jaar waren dat er 833. „Waarschijnlijk zijn het er meer”, zegt Corrigan. „Niet alle vrouwen geven in de kliniek hun werkelijke adres op.”
Voor Amnesty is het uitgangspunt dat de vrouw beslist. „Het beperken van de toegang tot een medische ingreep als abortus is discriminatie van vrouwen. Het dwingen van vrouwen om naar Engeland te gaan, of om een misdrijf te begaan door bij Women on Waves in Nederland een pil te bestellen, is vernederend. Het dwingen van een vrouw om een niet-levensvatbaar kind te zien sterven, komt dicht bij marteling.”
Welzijn
Callum Webster, coördinator van The Christian Institute in Noord-Ierland, legt een dvd op tafel. Er staan getuigenissen op van vrouwen die het advies kregen abortus te laten plegen. Sommige volgden dit advies, andere niet. „Een van hen was zwanger door een verkrachting. Zij volgde het advies op, maar ervaarde dat achteraf als de tweede daad van geweld tegen haar. Abortus is nooit een makkelijke oplossing. Veel vrouwen krijgen later een schuldgevoel en posstraumatische stress.”
Volgens Webster is het beter te investeren in betere zorg rond de geboorte (perinatale service), wat soms neerkomt op een ruimte waar de vader en moeder hun kind dat niet levensvatbaar is, kunnen laten sterven. Smyth: „Over die zorg hoor ik niemand. Ik vraag me af of het de voorstanders van abortus wel werkelijk gaat om het welzijn van vrouwen.”
Amnesty roept Noord-Ierland ertoe op de wet „in lijn te brengen met de richtlijnen van internationale mensenrechten.” Een „recht op leven voor de ongeborene” bestaat er volgens Corrigan niet. „De Universele Verklaring van de Rechten van de Mens uit 1948 spreekt over mensen die „vrij en gelijk zijn gebóren.” Ze zwijgt over rechten van hen die níét zijn geboren.”
Bernadette Smyth springt verontwaardigd op. „Onze eigen wet beschermt ongeboren kinderen. Mag ik Amnesty vragen respect te hebben voor onze democratie? Bovendien spreekt het kinderrechtenverdrag over „wettelijke bescherming, zowel voor als na de geboorte.” Logisch, want het recht op leven is de basis van alles.”
Corrigan is echter niet overtuigd. „De VN-kinderrechtenorganisatie Unicef zegt dat het verdrag openlaat wanneer het mens-zijn begint, of dit nu bij de bevruchting is of bij de geboorte of daartussen.”
Om die reden dringt het VN-Comité voor de Rechten van het Kind er volgens Corrigan er bij Noord-Ierland op aan dat het abortus in elk geval moet toestaan bij een handicap of een verkrachting. „Met het oog op „het beste belang van het kind” moet de overheid volgens dit comité haar abortuswetgeving herzien.”
Webster verwijst naar de actiegroep Both Lives Matter in Noord-Ierland. Deze groep heeft uitgerekend hoeveel abortussen er in Engeland, Wales en Schotland na 1967 zijn gepleegd. Op basis daarvan is er een inschatting gemaakt hoeveel mensen Noord-Ierland dan waarschijnlijk zouden missen. Webster: „De conclusie is dat er nu in Noord-Ierland 100.000 mensen rondlopen die er niet zouden zijn geweest als in 1967 abortus hier zou zijn ingevoerd.”
Smyth: „Abortus is de meest vreselijke mensenrechtenschending die er bestaat. Geen gewapend conflict heeft zo veel slachtoffers gemaakt als deze levensafbrekende handeling. Laat Amnesty alstublieft terugkeren naar de wortel en ook Gods ongeboren kinderen in bescherming nemen.”
Het Noord-Ierse parlement dat vandaag wordt gekozen krijgt in elk geval te maken met een initiatiefvoorstel van oud-minister van Justitie David Ford. Hij wil ruimte maken voor abortus voor kinderen met een afwijking. Webster: „Een eerder voorstel van Ford als minister is afgewezen met 59 tegen 40 stemmen.”
Smyth: „De meeste partijen in deze provincie zijn pro life, maar er bestaat groeiende steun voor abortus in noodgevallen. Wij blijven daartegen vechten.”
Corrigan wacht een uitspraak van het hooggerechtshof af. „Er loopt een beroep tegen een uitspraak uit 2015 waarin de rechter heeft gezegd dat de Noord-Ierse wet tekortdoet aan het recht op privacy volgens het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Het is goed mogelijk dat rechters de regering dwingen abortus toe te staan.”
Huwelijk
Corrigan verklaart de Noord-Ierse wetgeving uit het „conservatief-religieuze karakter” van de regio. Datzelfde speelt rond de openstelling van het huwelijk voor homoseksuelen. „Tussen Ierland en Groot-Brittannië is Noord-Ierland de enige regio waar homo’s op achterstand staan.”
Volgens Corrigan is er maar één partij die dit tegenhoudt, namelijk de DUP (Democratic Unionist Party). „Bij de laatste stemming in het parlement was er een meerderheid, maar de DUP tekende daar bezwaar tegen aan. Ze deed dat met een beroep op een speciale voorziening die voorkomt dat minderheden worden onderdrukt. Maar die is niet bedoeld om homo’s rechten te onthouden.”
Webster schudt zijn hoofd. „Volgens mij loopt Noord-Ierland helemaal in de pas met de wereldopinie. Van de 193 VN-lidstaten zijn er maar 21 waar het homohuwelijk bestaat. Dat wij hier het traditionele huwelijk nog hebben, is deel van onze vrijheid.”
Amnesty: van gewetensbezwaren naar homohuwelijk
Amnesty International (AI) begon in 1961 als een campagne voor gewetens- en geloofsgevangenen. Dit groeide uit tot een permanente organisatie die overal ter wereld één lijn volgt. Corrigan: „We houden ons bezig met zaken die voortvloeien uit de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens uit 1948.”
Tot 2007 had AI een neutraal standpunt over abortus. Zodra de organisatie dit als mensenrecht ging verdedigen, verloor Amnesty de steun van onder meer de Rooms-Katholieke Kerk. Ook de inzet voor het homohuwelijk is omstreden.
De Universele Verklaring noemt het huwelijk een relatie van „mannen en vrouwen.” Verraadt dat niet een denkrichting?
„De verklaring zegt niet dat ze met elkáár moeten trouwen. De basis van deze verklaring is het recht niet te worden gediscrimineerd. Dat geldt ook voor homo’s.”
In veel landen komen ambtenaren met gewetensbezwaren tegen het homohuwelijk in de problemen, en in de VS heeft dit zelfs geleid tot een verblijf in de gevangenis. Zou Amnesty zich gezien haar geschiedenis ook voor deze gewetensbezwaarden willen inzetten?
„Nee, want ambtenaren kan niet worden toegestaan te discrimineren. De vrijheid van overtuiging is geen excuus om onderscheid te maken op basis van seksuele oriëntatie. Het burgerlijk huwelijk is natuurlijk iets anders dan het kerkelijk huwelijk. Geen religieus instituut mag worden gedwongen homo’s te huwen.”
Wetten in Noord-Ierland
Abortus is in Noord-Ierland mogelijk als het leven of de gezondheid van de moeder in gevaar is. De vrije abortuswet die sinds 1967 in de rest van het Verenigd Koninkrijk van kracht is, geldt in deze regio niet.
De bescherming van het ongeboren leven ligt vast in twee wetten:
- Wet op misdrijven tegen personen uit 1861: deze wet verbiedt (in sectie 58) om gif of instrumenten te gebruiken met het doel een miskraam op te wekken en op die manier abortus te plegen. Dit kan zelfs worden bestraft met levenslange gevangenisstraf.
- Strafwet uit 1945: deze wet verbiedt het (in sectie 25) om een kind dat nog niet zelfstandig van de moeder kan overleven, te doden.
