WURby stopt alweer, nu voor een geparkeerde vrachtwagen. Een hoogwerker van een groenbedrijf bleek ook al een blokkade te zijn op de route van twintig minuten. De rondrit op de campus –elke dinsdag voor belangstellenden– duurt deze keer een klein uur. De student die voor de veiligheid een oogje in het zeil houdt, moet met een stuurjoystick WURby voorbij de vrachtwagen loodsen. De rit kan daarna niet direct worden vervolgd. Eerst dienen de klokken van WURby en de controlekamer in Ede opnieuw gesynchroniseerd te worden.

Het projectteam achter de WEpods, met onder anderen medewerkers van de Technische Universiteit Delft, kondigde vorig jaar zomer vol trots een „wereldprimeur” aan: zelfrijdende voertuigen gaan rijden op de openbare weg. Zonder stuur, zonder pedalen. Sinds januari worden de twee WEpods getest. „In mei, juni en juli 2016 gaan we gasten van de WUR vervoeren van het station naar de universiteit”, zo werd er gezegd.

De werkelijkheid blijkt weerbarstiger. „Zoals dat gaat bij een zeer innovatief project betekent dat soms twee stappen vooruit en drie terug en andersom”, constateerden Gedeputeerde Staten van Gelderland onlangs in een brief aan Provinciale Staten.

Hobbels

„Zelfrijdend vervoer is zeker nog geen vanzelfsprekendheid. Er zijn hobbels en tegenslagen. Juist daarvan is veel geleerd”, zegt gedeputeerde Bieze. Provinciewoordvoerder Borsboom noemt een concreet voorbeeld: „Ingenieurs brengen de routes heel gedetailleerd in kaart, zodat de voertuigen volgens een strakke vaste lijn door de straten rijden waarlangs ze navigeren. De gedachte was vervolgens dat zelfrijdend vervoer op gps zou kunnen. In de tests kwamen we erachter dat dergelijke plaatsbepaling aan de hand van een satellietsysteem voor de voertuigen niet onder alle omstandigheden voldoende en stabiel genoeg is.”

„Flatgebouwen, nattigheid, mist, maar ook blaadjes van bomen kunnen verstorend werken”, aldus Borsboom. „Daarom is er ter aanvulling een driedimensionaal systeem met laser en camera’s ontwikkeld. De WEpods kunnen nu steeds beter anticiperen op ander verkeer, objecten onderscheiden en zo nodig hun gedrag herkennen en voorspellen. Op de route tussen station en campus kent WElly inmiddels 200 objecten. Het voertuig weet wat een mens, een auto, een middengeleider en een boom is.”

Studenten van de Radboud Universiteit in Nijmegen bestuderen ethische aspecten van de WEpods. Borsboom: „De software is te vergelijken met robotica. Wie in een WEpod zit, bevindt zich eigenlijk in een robot. Een dilemma is welke afwegingen je de WEpod in het verkeer laat maken: kiest hij voor wat hij tegenkomt op de weg of voor de mensen die hij vervoert? De voertuigen genereren veel data. Wie doet daar wat mee, wanneer en waarom? Zo kunnen technisch gegevens worden doorgestuurd naar de politie. Is de WEpod uit het oogpunt van privacy wel veilig? Gezichtsherkenning zit er nog niet op, het kan allemaal wel. Willen we dat als samenleving?”

Plannen

De provincie Gelderland stak ruim 4 miljoen euro in de proef, die deze maand afloopt. Een aanvraag, ingediend met buurman Noord-Rijnland-Westfalen, om Europese subsidie voor voortzetting met bedrijfsleven en kennisinstellingen is gehonoreerd. De tests in Ede en Wageningen gaan door. Op vliegveld Weeze wordt het vervoeren van mensen en pakketten getest en er zijn plannen voor grensoverschrijdende testritten en een proef met autonoom rijdende trucks in konvooi. Speciale aandacht is er voor wet- en regelgeving en veiligheid.

Met de Duitse deelstaat werkt Gelderland al samen in grensoverschrijdend openbaar vervoer, aldus Borsboom. „De auto-industrie in Duitsland investeert vooral in zelfrijdende personenauto’s. De markt zal daar zonder overheidsbemoeienis niet zo snel innoveren in openbaar vervoer. Wij zijn al een stuk verder. Het WEpods-project is ondertussen geen baby meer, maar een kleuter.”

Al is er dan nog geen zelfrijdende busdienst, „mislukt” wil Borsboom het project niet noemen. „Er is enorm veel kennis opgedaan, op allerlei vlak. De WEpods maken operationeel zelfrijdend openbaar vervoer daardoor twee keer zo snel mogelijk. Zonder dit project zou het 2040 worden. Deskundigen gaan er nu van uit dat het tussen 2025 en 2030 kan.”