Met een lat duwt Jan Smit ingevulde biljetten in de stembus aan. „De bus raakt al lekker vol”, zeg de voorzitter van het stembureau in een zaal van de christelijke gereformeerde Rehobothkerk in Werkendam. In het stemhokje vouwt een jongeman het biljet open. „Wat een groot vel”, mompelt hij.

Zo’n 1500 kiezers zijn ‘aangesloten’ bij dit stembureau. Het wordt een lange dag voor Smit en zijn drie helpers. Na negen uur vanavond krijgen ze assistentie om de stemmen te tellen. De kostersvrouw zorgt voor koffie en koek. De gemeente Werkendam brengt maaltijden.

Het binnenvaartdorp telt nogal wat christelijke kiezers. Frouwkje Verdoorn, moeder van vier kinderen, heeft „uit volle overtuiging” SGP gestemd. „Die partij staat het dichtst bij Gods Woord.” Ze waardeert het dat de partij opkomt voor eenverdienersgezinnen. Toen ze haar eerste kind kreeg, zegde ze haar baan op. „Het is heel belangrijk dat de moeder er is voor een kind. Dat blijkt ook uit allerlei onderzoeken.”

Haar 24-jarige plaatsgenoot Maarten van der Sluys, bakkersknecht, noemt een andere reden voor zijn keus voor de SGP. „Kees van der Staaij is grappig. Hij krijgt mensen aan het lachen.”

De PVV is de keus van Adam van Rijswijk (56), productiemedewerker in een slachterij. „Vanwege de buitenlanders. Die andere partijen zijn niet naar mijn zin.”

Bas de Koning (67), sinds zo’n anderhalf jaar met pensioen, kruiste het vakje van 50PLUS aan. Hij is niet blij met verhoging van de AOW-leeftijd naar 67 jaar. „Je houdt het niet vol als je tot die leeftijd moet doorwerken.”

Voor Loek Hofstede (73) is D66 de juiste partij. „Ik hoop op een linkse coalitie met Pechtold als minister-president. Hij heeft toekomstvisie. Ik waardeer de aandacht van D66 voor onderwijs en het belang van een sterk Europa. Tegenover landen als China en India moet Europa één financieel en politiek blok vormen.”

De VVD krijgt bij menigeen de handen op elkaar. Zo stemde Nico Groeneveld (34) op die partij. „Het kabinet heeft Nederland verrassend goed door de economische crisis geholpen. Laat de VVD het werk afmaken.”

Een 35-jarige moeder koos ook VVD. „Ik stem strategisch. De PVV mag absoluut niet de grootste worden.” Haar eveneens 35-jarige vriendin gaat voor het CDA. „Op sociaal vlak vind ik het CDA beter dan de VVD. Ook het feit dat het CDA het belang van normen en waarden benadrukt, voelt goed.”

Frans Kauffman (72) stemde op Forum voor Democratie onder leiding van Thierry Baudet. „Ik hoop dat hij het zaakje door elkaar schudt. Nu zitten politici bij elkaar in hokjes. Daar moeten ze uit. De burger moet meer te vertellen krijgen, bijvoorbeeld via referenda.” Kauffman overwoog nog CDA te stemmen. „Buma doet het goed. Maar gisteren maakt hij een foute opmerking door van koningin Máxima te verlangen dat ze haar Argentijnse paspoort inlevert. Van het Koninklijk Huis moet je afblijven.”