Aan de Vrije Universiteit Amsterdam was Talonen (65) vorige week bij een conferentie over religieuze opwekkingsbewegingen. Naast zijn werk als hoogleraar kerkgeschiedenis, gaat Talonen voor in de Lutherse Kerk. Talonen heeft als hoogleraar drie onderzoeksgebieden: de geschiedenis van religie, de geschiedenis van Baltische kerken –in het bijzonder de Letse kerken– en de verhouding tussen kerk en staat.

In Amsterdam sprak de Finse hoogleraar over het ”laestedianisme”: een volksbeweging met een piëtistische, lutherse inslag in het noorden van Noorwegen, Finland en Zweden; en door emigratie in de 19e eeuw ook in de Verenigde Staten. Deze beweging ontstond door het werk van de Zweedse lutherse predikant Lars Levi Laestadius (1800-1861). Het opvallende van deze beweging is dat alle gelovigen worden ingeschakeld bij de verkondiging van het Evangelie.

Tijdens zijn lezing ging Talonen in op hoe onderzoekers buiten Scandinavië hebben gepubliceerd over het laestidianisme. Ook in Groningen is er bijvoorbeeld onderzoek gegaan naar de beweging. Er zijn laestidiaanse preken vertaald in het Nederlands. De beweging is in Nederland echter vrij onbekend, aldus Talonen. „Alleen enkele wetenschappers en nog een paar anderen kennen deze beweging.”

Het laestidianisme kenmerkt zich doordat de volgelingen in een vrij gesloten wereld leven en er een eenvoudige levensstijl op nahouden. Laestidianen hebben vaak grote gezinnen. Ze staan gereserveerd tegenover cultuuruitingen zoals theater, opera en sommige films, aldus Talonen. „Klassieke muziek kunnen zij wel waarderen.” In Finland, dat een grote Zweedstalige minderheid kent, zijn er meer dan 120.000 actieve laestidianen.

Ontkerkelijking

Finland ontkerkelijkt in hoog tempo, zo legt Talonen uit. „Jongeren zijn niet of nauwelijks geïnteresseerd in de kerk. Direct na de Tweede Wereldoorlog was ongeveer 90 procent van de Finse bevolking lid van de staatskerk, nu is dat nog ongeveer 70 procent. Ieder jaar verliest de kerk 1 procent van haar leden.” Toch is er nog een groot aantal theologiestudenten in Finland, aldus Talonen. Op dit moment zijn er veel afgestudeerde theologen die wachten om bevestigd te worden als predikant in de Lutherse Kerk.

In Finland is het overgrote deel van de burgers piëtistisch luthers. Daarnaast bevinden zich in Finland nog minderheden, zoals Russisch-orthodoxen, de Rooms-Katholieke Kerk en pinksterbewegingen. Ook zijn er veel moslims uit Iran en Syrië naar Finland gevlucht. Onder hen vindt een opwekking plaats, zo stelde Talonen. „Veel moslimvluchtelingen worden christen.” Door de liberale invloed in de Lutherse Kerk zijn er vrouwelijke voorgangers en discussie over de kerkelijke bevestiging van homohuwelijken. „Sommige predikanten zegenen deze huwelijken echter al wel in.”

Wat vindt u daarvan?

„Ik ben conservatief ingesteld en ben tegen vrouwelijke predikanten. In de Bijbel wordt het apostelschap niet gegeven aan vrouwen zoals Maria Magdalena. Ook ga ik niet mee met radicale Bijbelkritiek. Ik geloof dat de Bijbel het geopenbaarde Woord van God is. Het centrum is voor mij Jezus Christus, en ik geloof dat het nodig is dat je persoonlijk Jezus Christus ontmoet in je hart.”

Is er hoop voor de kerk in Finland?

„Mensen vragen zich af of we in de volgende generatie onze christelijke erfenis zullen verliezen. Vanuit de statistieken gezien is er geen hoop voor ons. De enige hoop die er voor ons is, ligt in de handen van God.”

Wat is uw boodschap voor Nederland?

„Neem de Bijbel serieus, het is het Woord van God; God staat achter Zijn beloften. Ten tweede: Jezus Christus is de enige weg naar de hemel. Alleen door geloof en genade kunnen wij bij Hem komen. Houd Christus in uw hart.”