Kerken in Nederland droegen vorig jaar in totaal meer dan 36 miljoen euro bij aan armoedebestrijding, zo blijkt uit het vrijdag verschenen Armoedeonderzoek 2016. Daaraan werkten meer dan tien kerkgenootschappen en geloofsgemeenschappen mee, waaronder de Protestantse Kerk in Nederland, de Rooms-Katholieke Kerk, het Leger des Heils, de Christelijke Gereformeerde Kerken en de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt.

Schoolklas

De armoede neemt in Nederland toe sinds het uitbreken van de economische crisis in 2008. Volgens cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) is een op de tien huishoudens arm. Naast volwassenen gaat het dan om bijna 421.000 kinderen. „Dat betekent dat op een schoolklas van zo’n dertig kinderen er vier met armoede te maken hebben”, zegt CBS-econoom Peter Hein van Mulligen. „Dit wil niet zeggen dat die kinderen honger lijden, maar wel dat ze lang niet altijd gezond eten. Bovendien zit bijvoorbeeld sporten, muziekles of meegaan op schoolreisje er vaak niet in voor deze groep.”

Kerken dragen steeds meer bij aan de bestrijding van deze armoede. Daar zat vorig jaar meer dan 1,25 miljoen uur aan vrijwilligerswerk in. Uitgedrukt in geld: 38,8 miljoen euro. Als je deze inzet zou laten verrichten door professionele dienstverleners, zijn er 683 fulltime beroepskrachten nodig.

In veel gevallen geven kerken hulp om te voorkomen dat mensen uit hun huis worden gezet of geen water, gas of elektriciteit meer krijgen. „Kerken bieden hulp omdat de overheid onvoldoende garanties biedt”, aldus een woordvoerder van Kerk in Actie, de diaconale organisatie van de Protestantse Kerk in Nederland.

Kerstpakketten

Ten opzichte van het vorige Armoedeonderzoek, dat verscheen in 2013, steeg het totaal aantal hulpvragen van circa 40.000 naar 50.000. Binnen de Protestantse Kerk is het aantal aanvragen overigens nog nooit zo hoog geweest. Kwamen er in 2004 in totaal 8781 binnen, nu zijn dat er ruim 20.000.

Kerken bieden individuele hulp door financiële giften, hulp in natura of leningen. Iedere afzonderlijke diaconale organisatie besteedt gemiddeld ruim 4750 euro per jaar aan individuele, financiële hulpverlening.

Daarnaast doen kerken veel aan collectieve hulp via de voedselbank, inloophuizen, projecten rond armoedebestrijding en projecten die specifiek gericht zijn op kinderen in armoede. Diaconale organisaties gaven vorig jaar gemiddeld 80 kerstpakketten weg. In totaal waren dat er zo’n 185.600.

Het aantal diaconale organisaties neemt weliswaar af (van 3895 in 2012 tot 3633 in 2015), maar die leveren ondanks de krimp van eigen middelen een aanzienlijk grotere financiële bijdrage aan het bestrijden van armoede. Ze besteden aan individuele financiële hulpverlening zo’n 13,5 miljoen euro (12 miljoen euro in 2012) en aan collectieve hulpverlening 15,2 miljoen euro. Dat was 11 miljoen euro in 2012.

Asielzoekers

De kerkelijke betrokkenheid bij projecten voor kwetsbare groepen neemt eveneens toe. De belangrijkste doelgroep zijn mensen zonder betaald werk, direct gevolgd door alleenstaande ouders met kinderen. Asielzoekers staan op de derde plek, gevolgd door mensen met psychische problemen en ouderen boven de 65 jaar. Ten opzichte van 2012 krijgen vooral asielzoekers en chronisch zieken meer hulp aangeboden.

Uit het onderzoek blijkt verder dat kerken geen onderscheid maken tussen christenen en niet-christenen. Ze helpen zonder onderscheid van personen en vooral in urgente situaties, waarbij het gaat om eerste levensbehoeften zoals wonen en voeding.

De meeste kerken zijn betrokken bij een voedselbank door de inzet van vrijwilligers, het inzamelen van voedsel en het beschikbaar stellen van het kerkgebouw. Kledingwinkels en ruilwinkels zijn in opkomst, net zoals zogenoemde maatjesprojecten om mensen met financiële problemen te ondersteunen.

De kerken gaven vorig jaar in totaal zo’n 36 miljoen euro uit om armoede te bestrijden. In 2009 en 2012 was dat nog ongeveer 29 miljoen euro.

Aanbeveling

De overheid kan meer doen aan het voorkomen van armoede, blijkt uit het onderzoek. „Bijvoorbeeld door zeer kwetsbare groepen meer en gerichter te ondersteunen en minder bureaucratisch te werken. Kerken kunnen in gesprekken met bestuurders en lokale politici knelpunten aanwijzen en suggesties doen om het beleid aan te passen.”

Het Armoedeonderzoek 2016 is een uitgave van het Knooppunt Kerken en Armoede. Het doel van dit platform is om de landelijke en lokale inzet van kerken en diaconale organisaties bij het bestrijden van armoede in Nederland te verbinden en te versterken.

Zie ook Armoedeonderzoek 2016

Lees in Digibron

Nieuwe wegen bij aanpak armoede – interview n.a.v. de start van het Knooppunt Kerken en Armoede (Reformatorisch Dagblad, 14 januari 2016)

Kerstpakket als steuntje in de rug – reportage vanuit de hervormde gemeente in Harderwijk (Reformatorisch Dagblad, 24 december 2015)

„Rijkdom is lastig thema” – interview met dr. Arjan Plaisier n.a.v. het Armoedeonderzoek 2013 (Reformatorisch Dagblad, 30 oktober 2013)

„Armoede dringt zich aan kerk op” – interview met Carla van der Vlist n.a.v. het Armoedeonderzoek 2013 (Reformatorisch Dagblad, 30 oktober 2013)