Als jongste in een gezin met vier jongens en vier meisjes groeide Petros Mzamo (1918-2012) op in het dorpje Ingwenya in Rhodesië, het tegenwoordige Zimbabwe. Hij ging er naar de kerk in een gemeente die in 1905 was opgericht als zendingspost van de Schotse Free Presbyterian Church door zendeling John Boyana Radasi (zie kader ”Ds. John Boyana Radasi: grondlegger van zending in Zimbabwe”).

Petros’ vader Patrick Mzamo was er ouderling. Hij werd binnen de Free Presbyterian Church of Scotland bekend als een godvrezend man die volhardde in het gebed. „Ik heb het Evangelie gehoord in mijn vaders huis, maar aan alle kanten om mij heen was woest, heidens leven”, vertelt ds. Mzamo in de levensbeschrijving die C. B. van Woerden jr. uit Akkrum in het Nederlands opstelde: ”Uit het leven van ds. Petros Mzamo: Inlands predikant op de Mbuma zendingspost”.

De jonge Petros Mzamo bezocht de basisschool op de zendingspost. Na die tijd ging hij naar de David Livingstone Memorial School in het nabijgelegen Ntabazinduna. Als zendingsonderwijzer keerde hij uiteindelijk terug naar de school in zijn geboortedorp. Niet lang daarna werd hij bovenmeester in Zenka.

Preek

Op zijn 22e opende God door de Heilige Geest onder een preek van ds. John Tallach het hart van Petros Mzamo, zo getuigde hij later. „Hij preekte over Mattheüs 11:28. Ik voelde mij plotseling zwaar beladen met zonden en dat bracht droefheid in mijn hart. Ik wist niet wat ik moest doen. En dat duurde zo voort, vele maanden achtereen.” Een jaar later werd hem een gezicht op Jezus Christus geschonken, zo vertelde hij verder. „Mij werd bekendgemaakt dat alleen Christus in staat was om mijn zonden en schuld weg te nemen.”

In 1954 –Mzamo was inmiddels aangenomen als student binnen de Free Presbyterian Church– werd hij hoofd van de lerarenopleiding in Mbuma. Dat instituut was in dat jaar opgericht door de predikant van Zenka.

In het voorjaar van 1957 reisde Mzamo naar Schotland, om daar bevestigd te worden als predikant binnen de Free Presbyterian Church. Ds. Mzamo vertrok daarna snel weer naar zijn vaderland, waar hij de arbeid voor de lerarenopleiding in Mbuma combineerde met pastoraal werk. Twee jaar later werd hij predikant van de gemeente aldaar.

Als zodanig was ds. Mzamo ook verantwoordelijk voor verschillende ”kraalscholen” in de omgeving. Op die scholen werd het Evangelie verspreid. Ook werden er in de omgeving meerdere zendingsposten opgericht. Het aantal posten groeide uit tot twaalf.

In 1963 werd ds. Mzamo benoemd tot scriba van de synode van de Free Presbyterian Church of Scotland. Die functie bekleedde hij een jaar lang, conform de gewoonte. In juni bracht hij een bezoek aan Nederland. Hij voerde gesprekken met onder anderen de oud gereformeerde predikanten ds. Joh. van der Poel uit Ede en ds. G. van de Breevaart uit Hendrik-Ido-Ambacht. Zo kwam de hechte band tussen Rhodesië, Schotland en Nederland tot stand. Er was in de jaren daarvoor overigens al enig contact geweest, toen in 1957 de Nederlander J. D. van Woerden als zendingswerker door de Schotse Free Presbyterian Church werd uitgezonden naar Rhodesië.

Nederlandse stichting

Er werd door de contacten tussen ds. Mzamo en zijn Nederlandse ambtgenoten een stichting opgericht die vanuit Nederland het werk in Mbuma financieel ondersteunde. Een van de vaste activiteiten was de jaarlijkse Mbuma-zendingsdag, waarop predikanten uit de gereformeerde gezindte spraken en ook predikanten uit Schotland en Zimbabwe werden uitgenodigd (zie kader ”Mbuma-zendingsdag”).

Na 1963 bezocht ds. Mzamo Nederland nog driemaal: in 1971, 1975 en 1997. Tijdens zijn bezoek in 1971 werd ds. Mzamo door een verslaggever van het Reformatorisch Dagblad geportretteerd als een „bezadigde persoonlijkheid van forse gestalte, maar innemend en met een vredige uitdrukking in zijn ogen.”

Aan de verslaggever liet ds. Mzamo weten dat het werk in zijn thuisland geen hinder ondervond van de politieke toestand. Die situatie zou in de jaren daarna echter flink verslechteren. De onafhankelijkheidsstrijd tussen de blanke minderheid en de zwarte meerderheid begon zijn tol te eisen. Ook in Mbuma braken zware tijden aan: de school werd in 1978 platgebrand en het ziekenhuis moest tot medio jaren tachtig meerdere malen worden gesloten.

Later in 1978 ging de gezondheid van ds. Mzamo bovendien steeds verder achteruit. Daardoor werd hij gedwongen Mbuma te verlaten en vijf jaar lang zijn werk neer te leggen. Na 1983, toen de predikant weer op krachten was gekomen en Zimbabwe onafhankelijk was verklaard, kon het werk in en om Mbuma verder worden opgebouwd.

Koninginnedag 1997

Het zou nog tot Koninginnedag 1997 duren voordat ds. Mzamo weer op de Mbuma-zendingsdag in Nederland aanwezig kon zijn. In een interview met het Reformatorisch Dagblad zei de Zimbabwaanse predikant toen: „We zijn gekomen in donkere tijden, maar daarna zal de heldere dag van het Evangelie schijnen. Voordat de dag aanbreekt en de Morgenster opgaat, is het vaak de diepste nacht.”

Ds. Mzamo logeerde bij de toenmalige voorzitter van de stichting Mbuma-zending, ds. Tj. de Jong uit Staphorst, die zelf enkele jaren in Zimbabwe werkzaam was geweest. De drukbezochte zondagse diensten in de hervormde kerk van Staphorst had ds. Mzamo naar eigen zeggen als „indrukwekkend” ervaren.

Predikantentekort

De Zimbabwaanse voorganger maakte zich in de laatste jaren van zijn bediening ernstig zorgen over het predikantentekort in de Free Presbyterian Church in Zimbabwe. „Het aantal predikanten is klein en de gemiddelde leeftijd is hoog geworden”, zo zei hij in 1997. „Er valt in ons land genoeg werk te doen, maar we hebben er de mankracht niet voor.”

Toen ds. Mzamo in 2006 met emeritaat ging, viel het afscheid hem dan ook zwaar. Niettemin wist hij zich gesterkt door de woorden van de negentiende-eeuwse Engelse baptistenpredikant C. H. Spurgeon: „Een predikant moet bij zijn afscheid de gemeente achterlaten bij de Heere.” Het was zijn hartelijke bede dat er een andere voorganger in Mbuma zou komen.

Dat gebed is inmiddels verhoord: sinds december 2013 dient ds. N. Sibanda als predikant de gemeente van Mbuma. Onlangs werd bovendien bekend dat voor het studiejaar 2018-2019 een Zimbabwaanse student is aangenomen bij de predikantsopleiding van de Free Presbyterian Church in Schotland.

Bijbelvertalingen

In de jaren na zijn emeritaat preekte ds. Mzamo nog wanneer dat mogelijk was. Ook werkte hij mee aan het vervaardigen van Bijbelvertalingen. Met dat werk had hij al jarenlange ervaring. Zo voltooide hij met enkele anderen al in 1972 de vertaling van de Psalmen in de Ndebele-taal.

Op 7 juli 2012 verwisselde ds. Mzamo het tijdelijke met het eeuwige. De kerkdienst en de begrafenis hadden plaats in Bulawayo, onder grote belangstelling van kerkgangers, familie en bekenden uit alle delen van de kerk in Zimbabwe.