Hij noemde de dag een „historische” dag. „In 1618 waren er geen Ghanezen en Nigerianen, nu maken migrantenkerken deel uit van christelijk Nederland.” In een tijd van vervolging van christenen hebben we volgens hem geen tijd om verdeeld te zijn. „Ja, we zingen niet dezelfde liederen als u en” –onder gelach– „we zouden het in onze kerk ook niet zo koud hebben als hier omdat wij dansen.”

De historische kerk in Dordrecht was gevuld met zo’n 600 bezoekers, individuele kerkleden maar ook vele vertegenwoordigers van kerken, geloofsgemeenschappen en kerkelijke instanties.

Verdeeldheid onder christenen werkt afstotend naar anderen, zo stelde prof. dr. B. Kamphuis, hoogleraar theologie aan de Theologische Universiteit in Kampen en lid van de stuurgroep nationale synode. „Als wij elkaar kunnen vinden in een gemeenschappelijk commitment, zal dat ons getuigenis naar buiten versterken. We willen niet alleen met elkaar bezig zijn. We willen juist het geluid naar buiten versterken. Onze samenleving heeft het Evangelie nodig, meer dan ooit.”

„Drie keer is scheepsrecht”, stelde prof. Kamphuis. „Voor de derde keer zijn wij hier samen in de Grote Kerk van Dordrecht, als christenen van allerlei afkomst. We weten ons hecht aan elkaar verbonden, door de Geest van Jezus Christus. Dat was al zo vanaf de allereerste keer, in 2010. Maar nu zijn we definitief de vrijblijvendheid voorbij. De eerste keer was het mooi elkaar te ontmoeten en te herkennen als broeders en zusters. De tweede keer was een prachtige bevestiging ervan, dat wij werkelijk bij elkaar horen. Nu, nu we elkaar weer ontmoeten, willen we elkaar echt niet meer loslaten.”

In de Bijbel gaat het vaak over verbond, zoals het verbond van God met Israël. Christenen geloven dat er een nieuw verbond met hen is gesloten in Jezus Christus, aldus prof. Kamphuis. „Een verbond betekent in ieder geval betrouwbaarheid en verplichting. Wij mogen in het verbond op God vertrouwen en wij weten van onze kant ons verplicht aan God. Wij willen iets van Gods liefde in deze wereld laten zien. Maar daar hebben wij elkaar voor nodig.”

Die samenwerking tussen christenen is breed, aldus prof. Kamphuis. „Gereformeerden hebben Pinkstermensen nodig, en omgekeerd. Vrijzinnigen hebben orthodoxen nodig, en omgekeerd. Wij hebben elkaar heel hard nodig, want zonder elkaars hulp falen we in de dienst van God. We gaan dingen over het hoofd zien, we worden eenzijdig, we missen de antenne voor wat nodig is in onze tijd, in onze situatie. Daarom moeten wij elkaar kunnen corrigeren en verder helpen, elkaar steunen in onze dienst aan God en in onze dienst aan de wereld.”

Een verbond veronderstelt een gemeenschappelijke basis en een gemeenschappelijke dreiging. Prof. Kamphuis: „Je gaat natuurlijk geen verbond aan als je niets met elkaar hebt. Maar wij hebben als christenen in Nederland een heleboel met elkaar. We leven weliswaar in veel verschillende kerken en geloofsgemeenschappen. Maar we hebben één Heer, Jezus Christus.”

Het verbond heeft ook consequenties naar binnen toe. Wat betekent een werkelijk verbond tussen kerken en geloofsgemeenschappen voor kanselruil, voor deelname aan het avondmaal, voor dooperkenning? Welke organisatorische vormen hebben we nodig om uitdrukking te geven aan onze eenheid? Prof. Kamphuis: „Ik denk niet dat wij daar al uit zijn, nog lang niet. Maar als we echt een verbond met elkaar sluiten, dan kunnen we niet op de oude voet blijven doorgaan. Het zal gevolgen hebben voor de manier waarop we met elkaar omgaan. Een verbond tussen christenen heeft ook consequenties naar buiten toe. Typisch voor een verbond is dat je anderen erbij kunt uitnodigen: Kom ga met ons en doe als wij!”

Passen wij nog bij elkaar, zoveel kerken en geloofsgemeenschappen?, zo vroeg ds. G. de Fijter, voorzitter van de stuurgroep nationale synode, zich af tijdens de opening van de dag. „Hoe komen we in vredes- en Godsnaam verder? Laten we vandaag elkaar oefenen in het delen van het ene geloof in Jezus Christus, opdat Hij ook bekend zal worden bij de generaties na ons.”

De verdeeldheid van de kerk is volgens hem een aanklacht naar de wereld. Gaat de eenheid dan niet koste van de waarheid?, zo opperde hij een bezwaar tegen een initiatief als een nationale synode. „Het gaat om Christus. Een eenheid zonder Christus is leeg en hol. Maar dat betekent wel dat er ruimte is om elkaar te ontmoeten en we niet denken dat zoals het bij ons is, zo het overal moet zijn.”

Ds. W. van ’t Spijker, christelijk gereformeerd predikant te Hilversum en lid van de stuurgroep van de nationale synode, las het gedeelte van Johannes 17:20-26, over het gebed van Jezus voor de eenheid van de gelovigen en hun getuigenis in de wereld. „Jezus bad niet alleen voor Zijn leerlingen, maar voor alle mensen die in Hem zullen geloven als ze hun boodschap horen. Gaat dat gebeuren: dat de wereld zal geloven? Jezus lijkt dat open te laten, maar geeft wel hoop voor de leerlingen en voor de kerk. Hij zegt: Laat alle gelovigen samen één zijn.”

Gelovigen moeten een volmaakt verbond vormen, zo verwoordde ds. Van ’t Spijker deze bijbelse passage. „Een volmaakt verbond, want Jezus maakte duidelijk dat het niet om oppervlakkige dingen gaat, maar om die diepe eenheid die er is tussen Vader en Zoon. Volkomen tot één. Jezus bidt voor de kerk dat zij één is. En dan gaat het niet allereerst om structurele eenheid, dat óók, maar het gaat om verbondenheid. Dat je een band van liefde hebt. Het volmaakte verbond wordt zichtbaar in de onderlinge liefde. Alleen daarop rust de mogelijkheid dat de wereld tot het inzicht komt dat God de wereld liefheeft. Daar bidt Jezus om. En nadat Hij dit gebeden heeft geeft Hij Zichzelf, om ons en de wereld te laten zien dat Hij de Vader liefheeft en dat Hij ons liefheeft.”

Drs. Evert Jan Ouweneel riep op tot profetische kalmte in een tijd van „a perfect storm.” Mensen zijn getroffen door gevoelens van onzekerheid vanwege de bedreiging van de planeet, van de welvaart en verworven zekerheden. „Wij hebben de wereld niet meer in onze greep. Het ontbreekt ons aan grote verhalen die ons wel en wee in een groter perspectief plaatsen. Gods priesters en profeten ervaren deze tijd als hun ‘finest hour’ om voor de volken te pleiten.”

Aan de hand van acht video’s werd kennis gemaakt met verschillende kerken en geloofsgemeenschappen, waarna het gesprek gevoerd onder leiding van Tijs van den Brink (EO). Wilfred Fijnvandraat presenteerde het werk van de Stichting Geloofsgesprekken, waarvan de website zaterdag operationeel werd.

Ds. P. L. Wansink van de Grote Kerk in Dordrecht overhandigde aan de Dordtse burgemeester Arno Brok de City Bible Dordrecht, het Nieuwe Testament in de Herziene Statenvertaling. Hiervan worden 10.000 gratis exemplaren verspreid.

Brok was voor de derde keer gastheer van de synode. „De stad ziet uit naar 2018, de herdenking van vierhonderd jaar Dordtse synode”, zei hij. „Deze kerk –misschien wel de mooiste kerk in Holland– vervulde een spilfunctie bij deze synode: hier vond de openingskerkdienst plaats van alle gedelegeerden en werden alle besluiten voorgelezen.”

Elsbeth Gruteke ging in gesprek met de Duitse auteur Esther Maria Magnis over geloofscrisis –mede naar aanleiding van het overlijden van haar vader– en het perspectief voor het christendom in onze moderne cultuur.

Grondvlak

De stuurgroep nationale synode heeft een plan tot een verbond van kerken ontwikkeld, dat zaterdag voorgelegd werd. Het is het voornemen om op de volgende, laatste nationale synode, in 2018/2019, een verbond te sluiten van protestantse kerken en geloofsgemeenschappen in Nederland. Aan de kerken en geloofsgemeenschappen is gevraagd zich daadwerkelijk aan elkaar te verbinden, door lokale initiatieven en het bevorderen van geloofsgesprekken.

Dr. J. M. van ’t Kruis, secretaris van de stuurgroep nationale synode, verwees naar een „opmerkelijk commentaar” in deze krant , waarin werd gezegd dat gesprekken over kerkelijke eenheid thuis horen op het niveau van classes en synodes maar daar moeizaam verlopen. De commentator vervolgt dan met de opmerking dat plaatselijke initiatieven ook tot bloei kunnen komen zonder dat synodes het eens zijn over samenwerking op landelijk gebied. Van ’t Kruis: „Daarmee zegt de krant in feite: de echte beslissingen vallen op het grondvlak. In de plaatselijke gemeente gebeurt het. En daarmee doet het Reformatorisch Dagblad zijn gereformeerde achtergrond recht. Want, in de woorden van Calvijn is de kerk daar, waar de Bijbel op de juiste wijze wordt uitgelegd en waar de sacramenten worden bediend.”

In een document, door dr. Van ’t Kruis overhandigd aan ds. Samuel Lee, worden handreikingen gedaan om het gesprek aan te gaan met leden van andere geloofsgemeenschappen. „Praat met uw broeders en zusters in uw straat en stad en vertel hoe u in uw hart geraakt wordt door het Evangelie. Zo komt een beweging op gang die hopelijk ook kerkelijke bestuurders in beweging zal brengen.”

Dr. Eginhard Meijering (remonstrants oud-lector in Leiden), ds. Karin van den Broeke (synodepreses van de Protestantse Kerk in Nederland) en Anmar Hayali (SKIN) spraken een dankgebed uit.

Drs. Els van Dijk, directeur van de Evangelische Hogeschool in Amersfoort, gaf aan het eind van de dag een terugblik. Zij schetste de huidige samenleving die steeds dynamischer en complexer wordt, waar mensen geen aandacht meer hebben voor elkaar, voor stabiele en dynamische relaties. „Het is juist oermenselijk dat je je opgenomen weet in een groter geheel, in verbondenheid en erkenning. De wereld heeft de kerk als contrast- en oefengemeenschap nodig die de relevantie van het Evangelie aanwijst en mensen innerlijke vrede en fundamentele hoop biedt. Hiervoor moeten we als kerken de krachten bundelen.”

Muzikale medewerking aan de dag verleenden het Urker mannenkoor Soli Deo Gloria en de muziekgroep Trinity.