Er bestaan nogal wat karikaturen over de Dordtse Leerregels, laat ds. Van Eckeveld zich een paar keer ontvallen tijdens het gesprek in de woonkamer van zijn woning in Zeist. Over de uitverkiezing bijvoorbeeld, het onderwerp waarmee het belijdenisgeschrift inzet. „Sommige mensen denken dat je kunt bidden, Bijbellezen en naar de kerk gaan, maar als ze niet uitverkoren zijn, is dat allemaal tevergeefs”, zegt ds. Van Eckeveld. „Maar deze noodlotsgedachte vind je niet in de Dordtse Leerregels terug hoor. Die spreken heel fundamenteel, evenwichtig en Schriftuurlijk over de uitverkiezing. „Zovelen als er door het Evangelie geroepen worden, die worden ernstiglijk geroepen.” Hij belooft allen die tot Hem komen en geloven het eeuwige leven.”

Kerkmuren

De leerregels werden opgesteld tijdens de Synode van Dordrecht (1618-1619), die vierhonderd jaar geleden begon. De Gereformeerde Gemeenten en de Hersteld Hervormde Kerk sloegen de handen ineen om deze kerkvergadering te herdenken. Dat gebeurt op zaterdag 17 november in de Grote Kerk van Dordrecht. „We hebben allebei onze wortels in Dordt”, zegt ds. Heemskerk, voorzitter van de commissie interkerkelijke contacten van de Hersteld Hervormde Kerk.

„En daardoor voelen we ons hartelijk met elkaar verbonden”, aldus ds. Van Eckeveld, voorzitter van het deputaatschap kerkelijke eenheid van de Gereformeerde Gemeenten. „Dat mag best tot uiting komen in een gezamenlijke herdenking. Tegelijkertijd begeren we van harte dat de kerkmuren die ons scheiden nog eens weggenomen zullen worden. Dat zou een zaak van gebed moeten zijn.”

Wat moet elk kerklid minstens weten van de Dordtse synode?

Ds. Van Eckeveld: „In ieder geval waarom de synode de leer van de remonstranten heeft veroordeeld. Het ging hierom: ligt er een vermogen in de mens om te gaan geloven? De remonstranten zeiden van wel, en de Dordtse vaderen hebben het levensgevaarlijke daarvan ingezien.

Hét fundament is genade. Als we iets kunnen toedoen aan onze zaligheid, is genade geen genade meer. Pas als alles wat van de mens is wordt afgesneden, kan de genade van de Zaligmaker schitteren. De Dordtse Leerregels spreken ook over goede werken, maar dan als vrucht van het geloof, in het nieuwe leven. Dat kun je niet genoeg onderstrepen.”

Ds. Heemskerk: „Daar ben ik het natuurlijk van harte mee eens. Ik denk dat het ook goed is om te weten dat de synode belangrijk is geweest voor het ontstaan van de Statenvertaling. En dat er ook buitenlandse afgevaardigden aan de besprekingen deelnamen. Ze waren het niet over alles eens, maar men wist elkaar vast te houden. Het samenbindende karakter van de synode is een les voor ons.”

Heel bekend zijn de Dordtse Leerregels niet. Hoe komt dat?

Ds. Heemskerk: „Ik denk dat weinig predikanten eruit preken. Op de Dordtse synode is vastgesteld dat er in de middag- of avonddienst uit de Heidelbergse Catechismus moet worden gepreekt. De synodeleden waren natuurlijk wel zo bescheiden dat ze niet hebben vastgesteld dat dit ook voor de Dordtse Leerregels moest gelden. Er is terecht veel aandacht voor de Heidelbergse Catechismus, maar daarmee blijven de Nederlandse Geloofsbelijdenis en de Dordtse Leerregels wat op de achtergrond. Dat is niet goed. Er worden ook in deze twee belijdenisgeschriften over zeer wezenlijke dingen gesproken, en het is belangrijk dat de gemeente daar kennis van neemt. Onbekend maakt onbemind.”

Misschien helpt een hertaling?

„Ds. Heemskerk: „Nee, laten we dat maar niet doen…”

Ds. Van Eckeveld: „Dat zou alleen kunnen als al degenen die van harte achter de Dordtse Leerregels staan daarmee instemmen. Anders krijg je verschillende versies en gaat men elkaar verdacht maken.”

Ds. Heemskerk: „Er staan bijna geen moeilijke woorden in de Dordtse Leerregels.”

Dus gewoon vaker bepreken en op catechisatie behandelen?

Ds. Heemskerk: „Als een predikant wat langer in een gemeente staat, is het niet verkeerd om de Dordtse Leerregels een keer door te nemen. Voor hemzelf is het bovendien goed om eens grondig over bepaalde thema’s na te denken.”

Ds. Van Eckeveld: „Maar het accent moet wel op de Heidelbergse Catechismus blijven liggen.”

Ds. Heemskerk: „Zondermeer.”

Ds. Van Eckeveld: „Dat hebben de Dordtse vaderen ook uitgesproken. Maar ter afwisseling kunnen de leerregels en de Nederlandse Geloofsbelijdenis worden behandeld. In de 42 jaar dat ik voorga, heb ik drie keer uit de Dordtse Leerregels gepreekt. Wat zijn ze mooi, die leerregels! Dat had ik nooit zo beseft.”

Ds. Heemskerk: „Ik preek momenteel uit de Dordtse Leerregels. Er wordt goed geluisterd, ook door de jeugd.”

Welk gedeelte van de leerregels spreekt u in het bijzonder aan?

Ds. Heemskerk: „Artikel 16 van hoofdstuk 1 spreekt heel pastoraal over mensen die denken door God verworpen te zijn. De Dordtse vaderen zeggen dat als je op het kerkelijk erf verkeert, onder de roepstem van God, je dan niet mismoedig moet worden. Ze wijzen op het belang van het vlijtig voortgaan in het gebruik van de middelen, zoals het horen naar het Woord en het gebed. God belooft die te zegenen. In onze kring kan het geen kwaad om dat nog eens goed te benadrukken.

En dan, verderop, in hoofdstuk 3 en 4, gaat het over de welmenende roeping van God, de volle verantwoordelijkheid van de hoorder en de eenzijdige genade van God als enige grond van behoud. Die volgorde, die evenwichtigheid, is van groot belang.”

Ds. Van Eckeveld: „Inderdaad, de prediking wordt weleens onderschat. Een woordje rechtstreeks in je hart, dat hebben sommige mensen liever. De Heere kan dat geven, maar het gaat allereerst om de prediking. Hij werkt door Woord en Geest.

De Dordtse Leerregels beginnen met te zeggen dat de mens gezondigd heeft en de eeuwige dood verdient. „De gehele wereld is voor God verdoemelijk.” Maar dan staat er geen punt, maar een komma: „Maar hierin is de liefde Gods geopenbaard, dat Hij Zijn eniggeboren Zoon in de wereld gezonden heeft, opdat een iegelijk, die in Hem gelooft, niet verderve, maar het eeuwige leven hebbe.” Dan breekt door de totale verdorvenheid van de mens het licht van de onbegrijpelijke genade van God.

Hier komt de prediking om de hoek kijken. „En opdat de mensen tot het geloof worden gebracht, zendt God goedertierenlijk verkondigers van deze zeer blijde boodschap.” Zo wordt aan het begin van de Dordtse Leerregels al de toon gezet. Indrukwekkend.”

Hoe actueel zijn de Dordtse Leerregels?

Ds. Heemskerk: „De leerregels behandelen bepaalde thema’s in de strijd tegen de remonstranten. Het ging de Dordtse vaderen onder meer om de zekerheid van het geloof en de welmenendheid van de roeping. Dat zijn actuele thema’s, bijvoorbeeld in het gesprek met de evangelische beweging. Nog steeds wordt vaak door hen gedacht dat de mens voor Jezus kan kiezen. De Dordtse Leerregels bieden een juist, Bijbels evenwicht.”

Ds. Van Eckeveld: „Het lijkt wel alsof de leerregels steeds actueler worden, gezien de ontwikkelingen in kerkelijk Nederland. Alsof de Heere pas iets kan doen als de mens voor Hem heeft gekozen.”

Ds. Heemskerk: „Dat speelt ook bij de volwassendoop. „Ik ben tot geloof gekomen en dan mag de Heere er Zijn stempel op zetten”, is dan de gedachte. Dat is echter een totale omkering van het genadeverbond.”

Ds. Van Eckeveld: „Je kunt nooit genoeg onderstrepen dat de Dordtse Leerregels voluit reformatorisch zijn. De zestiende-eeuwse kerkhervormer Maarten Luther heeft ze natuurlijk niet gekend, maar ik denk dat hij erachter zou hebben gestaan.”

Ds. Heemskerk: „Vast.”

Ds. Van Eckeveld, na een korte stilte: „Ik geloof het ook.”

rd.nl/synodevandordrecht

Herdenking Synode van Dordrecht

De Gereformeerde Gemeenten en de Hersteld Hervormde Kerk houden op zaterdag 17 november een interkerkelijke herdenkingsbijeenkomst over de Nationale Synode (1618-1619). Die wordt gehouden vanaf 19.30 uur in de Grote Kerk in Dordrecht.

Ds. J. M. J. Kieviet, predikant van de christelijk gereformeerde kerk in Renswoude, verzorgt de opening. Ds. J. J. van Eckeveld, preses van de laatst gehouden generale synode van de Gereformeerde Gemeenten, houdt een toespraak. Ook de synodevoorzitter van de Hersteld Hervormde Kerk, ds. R. P. van Rooijen, spreekt. De jubileumviering wordt afgesloten door ds. G. van Wijk, predikant van de hervormde gemeente in Dordrecht. Pieter Heykoop bespeelt het orgel.

Voorafgaand aan de herdenkingsbijeenkomst vindt van 10.00 tot 17.30 uur een symposium plaats over de Dordtse synode. Die wordt gehouden in de aula van het Wartburg College (Prof. Waterinklaan 41 in Dordrecht). Dagvoorzitter is ds. P. Mulder, rector van de Theologische School van de Gereformeerde Gemeenten in Rotterdam. Sprekers: prof. dr. W. J. op ’t Hof, dr. H. Uil, prof. dr. W. van Vlastuin, ds. G. Clements, dr. J. M. D. de Heer en L. van der Tang. Ds. C. P. de Boer, predikant van de christelijke gereformeerde kerk in Sliedrecht, verzorgt de sluiting.