Hij zei dat woensdag in de Vlaamse stad Leuven tijdens een debat over religie en vernieuwing. Aanleiding daarvoor vormde de viering van 500 jaar Reformatie. Het debat was georganiseerd door het Davidsfonds, de Katholieke Universiteit Leuven, de Evangelische Theologische Faculteit (ETF) Leuven en Stichting Refo500.

Soms lijkt het volgens Bonny alsof de wegen van Rome en Reformatie uit elkaar zijn gegaan. „Dat is voor een groot deel waar. Maar nog belangrijker is dat beide kerken na de Reformatie zijn doorgegaan en met elkaar opgetrokken zijn. Samen zijn wij door verlichting en rationalisme gegaan, samen zijn we eruit gekomen en proberen we nu van Europa een project te maken. We zijn in dit alles meer aan elkaar verwant dan we denken.”

Wel vormt de omgang met de islam een grote uitdaging voor de kerk, zo voegde bisschop Bonny eraan toe. „Daar verschillen wij onderling nog erg over.”

Vrijheid

Prof. dr. Mechteld Jansen, rector van de Protestantse Theologische Universiteit, benadrukte de vrijheid als centraal begrip bij Luther. „De christen is vrij van allerlei grote hiërarchieën zodat hij niet meer gebukt hoeft te gaan onder angst van een straffende God. Luther leerde dat de Bijbel er voor iedereen is. Niet alleen voor de elite. Maar natuurlijk óók wel voor de elite, die de taak heeft om de Bijbel te delen met het volk. Maar er staat niets tussen God en het gewone volk.”

Hoe krijg ik een genadig God, dat was de belangrijke vraag van Luther, maar even belangrijk voor deze tijd is de vergeving, aldus Jansen. „De maatschappij van deze tijd mist vaak vergeving, genade en barmhartigheid.” Luther zocht verder vernieuwing van de taal. „De kerktaal is voor mij een prachtige taal”, aldus prof. Jansen, „maar ik heb wel voortdurend mensen nodig die voor vernieuwing zorgen.”

Dr. Jürgen Mettepenningen, directeur van de dienst Identiteit van het Vicariaat Onderwijs van het aartsbisdom Mechelen-Brussel, bepleitte herbronning. „Het was Luther niet te doen om vernieuwing van de kerk, maar om herstel van de oudste bronnen in de kerk: de Schrift en Christus. Als die in de knel komen, staan er altijd mensen op om kritiek te spuien.”

Vernieuwde theologie

Prof. Patrick Nullens, rector van de Evangelische Theologische Faculteit in Leuven, zag de actualiteit van Luther in diens conflict met de corrupte kerk. „De meesten van onze tijd zouden diep atheïst geworden zijn, Luther niet. Zijn ervaring bracht hem juist tot een vernieuwde theologie. Ook in Vlaanderen zijn velen ontgoocheld over de kerk. Vlaanderen is postkatholiek en geseculariseerd. Het geloof wordt als iets subjectiefs ervaren. De Reformatie was daarentegen een waarheidsdebat dat gevolgen had voor de eeuwigheid. Luther leert ons de kracht van een doorleefd geloof dat zich baseert op de Bijbel.”

Het doorleefde geloof is volgens Nullens ook de kern van het wereldwijd snel groeiende evangelicale geloof, dat nu onder meer vanuit Afrika in Europa komt en conservatief en charismatisch is. „Het is een godsdienst van het hart en van de Bijbel.”

Bisschop Bonny herkende deze evangelicalisering. „Als je op een zondag door Antwerpen loopt, zie je dat de meerderheid van de actief betrokken gelovigen van allochtonen huize is. Dat is een heel andere populatie dan die van witte Vlamingen waar ik nu voor spreek. Maar deze groep allochtonen verrijkt en versterkt wel het kerkelijke weefsel van de gelovigen.”