Jacob (Jaap) Kamphuis werd 20 december 1921 te Barneveld geboren. Hij groeide op in Nieuw-Loosdrecht. Daar kwam hij in aanraking met mensen die zochten naar geloofszekerheid. „Die zekerheid zochten ze vaak in zichzelf”, zei hij daarover in deze krant. „Ik leerde echter dat geloof afzien is van jezelf en rusten in het borgtochtelijke werk van Christus.”

Kamphuis studeerde vanaf 1942 theologie in Kampen en ging in 1944 mee met de Vrijmaking. Op 25 januari 1948 deed hij intrede in zijn eerste gemeente, Ferwerd-Hallum. Daarna diende hij de vrijgemaakt-gereformeerde kerken in Bunschoten-Spakenburg (1951) en Rotterdam-Delfshaven (1955).

Hoewel hij geen promotiestudie had verricht, werd Kamphuis in 1958 benoemd tot hoogleraar kerkgeschiedenis en kerkrecht in Kampen. Hij trad in 1959 aan bij de Theologische Hogeschool van de GKV, aan de Broederweg in Kampen. Van 1979 tot 1987 was hij hoogleraar dogmatiek en symboliek.

In 1956 was Kamphuis benoemd tot redacteur van De Reformatie, het ambtelijk weekblad van de GKV. Vijfendertig jaar zou hij er zijn stempel op drukken. Via De Reformatie leverde hij een aandeel in het kerkelijk conflict rond de Open Brief uit 1966 en de kerkscheuring van 1967, waaruit de Nederlands Gereformeerde Kerken ontstonden.

Volgens historicus Wim Berkelaar was Kamphuis’ benoeming als hoogleraar door de synode „zuiver politiek”, zo beweerde deze in 2012 in een geruchtmakende column op de website protestant.nu. „Kamphuis had zich als predikant doen kennen als een geharnast verdediger van de leer dat de vrijgemaakt-gereformeerde kerk de ‘ware kerk’ was.” Berkelaar betichtte Kamphuis van gewetensdwang en pleitte voor de vorming van een ‘waarheidscommissie’, „om het geweld van de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw in kaart te brengen en zo schoon schip te maken.”

In eigen kring werd Kamphuis’ opstelling rond 1967 over het algemeen gewaardeerd. In de bundel ”Begrensde ruimte”, uitgebracht ter gelegenheid van zijn 75e verjaardag in 1997, schetste C. Trimp Kamphuis’ liefde voor polemiseren. „Dit heeft vooral betekend in het werk van Kamphuis dat men de leer zuiver houdt. Zonder zuivere leer geen zuiver leven.”

Kamphuis schreef onder andere ”Signalen uit de kerkgeschiedenis” (1975), ”Zien in de toekomst” (1979) en ”Een eeuwig verbond” (1984). Ook publiceerde hij over literaire schrijvers zoals Nijhoff, Vestdijk en Maarten ’t Hart. Met D. Deddens redigeerde hij drie bundels over afscheiding en doleantie.

Bij zijn 25-jarig jubileum als hoogleraar in 1984 werd hem een bundel opstellen aangeboden onder de titel ”Bezield verbond”, met daarin ook een bibliografie van de jubilaris. De bundel ”Begrensde ruimte” uit 1997 bevatte een aanvulling van de bibliografie.

Kamphuis ging in 1987 met emeritaat. Zijn zoon Barend volgde hem een jaar later op als hoogleraar. Jaap Kamphuis overleed op 13 december 2011. Zijn archief wordt bewaard in het Archief- en Documentatiecentrum (ADC) van de GKV in Kampen.

In deze rubriek wekelijks een biografie van een bekende of minder bekende theoloog.

Zie ook:

J. Kamphuis (1921-2011), In Memoriam (Reformatorisch Dagblad, 14 december 2011)

Werken met de jongens van de Broederweg (Reformatorisch Dagblad, 2 juli 2009)

„Ik heb nog steeds slapeloze nachten” – Werkman nam volgens prof. Kamphuis onvoldoende afstand van het conflict (Reformatorisch Dagblad, 21 juli 2004)

Verlangen naar hemelse heerlijkheid (interview) (Reformatorisch Dagblad, 26 januari 1998)

Een kampvechter voor Dordt (Reformatorisch Dagblad, 31 oktober 1997)

Leven met Psalm 43 – Feestbundel voor 75-jarige prof. J. Kamphuis (Reformatorisch Dagblad, 21 december 1996)

Prof. J. Kamphuis 70 jaar (Reformatorisch Dagblad, 20 december 1991)

Prof. J. Kamphuis 40 jaar predikant (Reformatorisch Dagblad, 21 januari 1988)