Gemeenteraadsleden die de eed afleggen, mogen niet zweren bij Allah. Toch gebeurde dat onlangs in zeker twee gemeenten: Bergen op Zoom en Tilburg. Een islamitische versie van de eed is echter niet geldig.
„U mag in plaats van de Naam van God ook die van Allah noemen”, kondigde burgemeester Frank Petter van Bergen op Zoom aan, vlak voor de installatie van zijn nieuwe gemeenteraad. Alperen Yilmaz van de plaatselijke GBWP voegde vervolgens de daad bij het woord. In de Tilburgse raadszaal verbouwde GroenLinks-raadslid Nermin Agovic de eed nog verder: „Zo waarlijk helpe mij Allah, de erbarmer, de barmhartige.”
De Brabantse PVV eist nu dat de commissaris van de Koning beide burgemeesters op het matje roept. Zij hadden moeten ingrijpen, stelt de Provinciale Statenfractie. Gaan de burgemeesters inderdaad hun boekje te buiten door de islamitische variant te accepteren?
Stemming
Ja, bevestigt het ministerie van Binnenlandse Zaken tegenover het Reformatorisch Dagblad. Raadsleden moeten bij het uitspreken van de eed of belofte de tekst letterlijk volgen zoals die in de wet is vastgelegd. „Zonder geldige eed of belofte te hebben afgelegd, kunnen zij niet als raadslid functioneren.”
De gemeenteraad, en de burgemeester in het bijzonder, moet er volgens het ministerie op toezien dat de juiste formulering wordt gebruikt. De eed of belofte is voor raadsleden een „noodzakelijke voorwaarde” om hun functie te kunnen uitoefenen. Ook hebben zij zonder wettige eed of belofte geen formeel recht op een vergoeding voor het raadslidmaatschap.
Als zo’n niet-beëdigd raadslid meedoet aan stemmingen, betekent dat echter niet dat zijn stem direct ongeldig is, zegt Geerten Boogaard, bijzonder hoogleraar decentrale overheden aan de Universiteit Leiden. „De verkeerd beëdigde raadsleden zijn raadsleden met een vormgebrek: ze zijn nog niet geldig beëdigd. Als zo’n raadslid meestemt, kleeft er dus ook een gebrek aan het besluit.”
Ingrijpen
Het ministerie wijst dus op de verantwoordelijkheid van de gemeenteraad en burgemeester voor een correcte installatie, maar wat als die niet ingrijpen bij een foute formulering? Of als een burgemeester zelfs expliciet oppert om een niet-geldige eed af te leggen – zoals in Bergen op Zoom?
Volgens Boogaard heeft ook het Rijk dan juridische ruimte om in te grijpen. Zo kan het ministerie van Binnenlandse Zaken besluiten van zo’n gemeenteraad voordragen voor vernietiging of de installatie ongeldig verklaren. „Als dat niet gebeurt, heb je kans dat dit binnen tien jaar overal praktijk wordt.”
Ook vanuit de Tweede Kamer klinkt kritiek. SGP’er Roelof Bisschop noemt het „niet acceptabel” dat raadsleden de eed op eigen houtje aanpassen. „Formeel kunnen de gekozen raadsleden nu hun ambt niet uitoefenen.”
De SGP wil de minister vragen om gemeenten daarop te attenderen en voor te schrijven dat de procedure alsnog volgens de wettelijke vereisten uitgevoerd dient te worden. „Omdat een foutieve eed ook vervelende gevolgen kan hebben voor de geldigheid van besluiten.”
Update: De gemeente Tilburg laat weten dat het raadslid Agovic maandagavond opnieuw is geïnstalleerd, omdat hij eerder de eed niet juist aflegde. Deze keer koos de politicus voor de belofte.