Volgens de paus heeft Jezus Zijn moeder aan de kerk gegeven „als een moeder, niet als een godin of als medeverlosseres.” De tijd van nieuwe mariale dogma’s, zoals in 1870 en 1950, lijkt daarmee definitief voorbij.

Waar komt de titel medeverlosseres vandaan?

De term dateert uit de Middeleeuwen. Het idee van het uitroepen van een kerkelijk dogma werd besproken, maar niet aangenomen tijdens het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965). Tegenwoordig is de devotie tot Maria als medeverlosseres sterk aanwezig bij onder meer conservatieve rooms-katholieken. In de jaren negentig lanceerde de Amerikaanse rooms-katholieke theoloog Mark Miravalle een petitie om de paus te vragen zo’n uitspraak te doen. Mede door de vermeende Mariaverschijningen in Amsterdam (1939-1945) kreeg de titel opnieuw aanhang. Tijdens de genoemde verschijningen zou Maria tegenover de zieneres Ida Peerdeman aangedrongen hebben op een nieuw mariaal dogma, waarin de paus Maria officieel zou afkondigen als „medeverlosseres, middelares en voorspreekster.” Middels een vanuit de Verenigde Staten gelanceerde petitie werden sinds 1993 miljoenen handtekeningen naar Rome gestuurd, gesteund door enkele bisschoppen en kardinalen.

Hoe staat paus Franciscus ten opzichte van Maria?

Maria is voor hem het beeld van de kerk. „God is onze Vader, en de kerk toont ons haar (Maria, KvdZ) stralendste moederlijk gelaat”, schrijft hij in een recent boek over Maria. De schepping begint met Adam en Eva, de nieuwe schepping begint met Maria. Maria is „vol van genade”, omdat God in haar woont en daarom is er geen plaats voor zonde. Maria is zonder schuld geboren, zij is zonder zonde. Toch zegt de paus ook weer subtiel dat Maria naar God en Christus verwijst en ook een gewone vrouw is.

Rome promoot de Mariaverering?

Zeker. Typisch rooms-katholiek is dat Maria door haar ”ja” het komen van de Verlosser mogelijk maakte. Alleen omdat en voor zover Maria op genadige wijze haar ”ja” uitspreekt voor het heilswerk van God en dit ”ja” tot het einde heeft vastgehouden, kan men zeggen dat zij aan dit heilswerk „meewerkt.” De leer van Maria illustreert hoe de genadeleer bij Rome gestempeld is door de samenwerking van de mens met God. Het was Maria die bij het kruis op Golgotha de kerk vertegenwoordigde. Maria, de moeder van Jezus en van God, wordt de moeder van het volk van God: „Zie, uw moeder.” De kerk wordt aan de moederlijke zorg van Maria toevertrouwd, die het wezen van de kerk op de meest volkomen wijze representeert.

Hebben protestanten iets met Maria?

De meesten niet, maar onder sommige protestantse theologen is er een herwaardering van de positie van Maria, zoals bij dr. A. van de Beek. De nazaten van de Reformatie hebben Maria lager gewaardeerd dan de reformatoren zelf, poneerde prof. dr. A. Huijgen recent op zijn theologenblog. Ten onrechte, stelt hij, want Maria is een voorbeeld van geloof. Hij brengt dit jaar zijn boek uit: ”Maria: Icoon van genade”. Dat God in haar mens werd, onderstreept hoe concreet het heil is. Prof. Huijgen: „We kunnen ons wel verbeelden geestelijk te zijn, maar de pandemie zet ons met beide benen op de grond. Maria inspireert in deze coronatijd. Het wordt tijd dat ook protestanten dat inzien.”