Benedictus XVI had vrijdag een ontmoeting met de leiding van de Evangelische Kerk in Duitsland (EKD), het grootste protestantse kerkgenootschap van dit land. Er had een gezamenlijke kerkdienst en gesprek plaats in het Augustijnerklooster in Erfurt, waar Luther (1483-1546) theologie studeerde en na zijn priesterwijding zijn eerste mis opdroeg.

Benedictus zei in zijn toespraak dat Luthers worsteling met de genade van God hem steeds weer treft. De verhouding tussen God en mens is een thema dat christenen steeds opnieuw en in nieuwe vormen aan de orde moeten stellen, aldus de paus. Volgens hem staat in heel Luthers denken en spiritualiteit Christus centraal.

In een tijd waarin de kerken onder druk staan door de secularisatie, moeten rooms-katholieken en protestanten vasthouden aan wat hen samenbindt: de Heilige Schrift en de oud-christelijke belijdenissen. Hun belangrijkste opgave is te getuigen van een verdiept en verlevendigd geloof, waardoor „Christus en met Hem de levendige God in onze wereld opnieuw binnentreedt.”

Ook de raadsvoorzitter van de Evangelische Kerk in Duitsland, Nikolaus Schneider, wees op de actualiteit van Luthers denken. Het Woord van God bracht vrijheid en zekerheid, en dat is ook vandaag nodig.

Schneider vroeg de paus, die hij „lieve broeder in Christus” noemde, om de Erfurter monnik Maarten Luther als een scharnier tussen beide kerken te zien, omdat deze tot beide heeft behoord. Met het oog op de herdenking van het 500-jarig jubileum van de Reformatie in 2017 hoopt Schneider dat „de herinneringen aan de wederzijdse verwondingen in de tijd van de Reformatie” zullen genezen. Hij nodigde de paus uit 31 oktober 2017 als een „feest van het belijden van Christus te zien” en vroeg hem dat samen met de kerken van de Reformatie te vieren.

Tijdens de ontmoeting met de paus is niet over een mogelijk eerherstel van Luther gesproken, zei Schneider na afloop op een persconferentie. „Hij heeft wel zeer duidelijk uitgesproken dat hij Luther waardeert en dat diens vraag naar een genadig God hem ook persoonlijk sterk heeft beziggehouden. De paus ziet Luther als een groot getuige van het geloof.”

Schneider noemde het „een grote stap voorwaarts” in de oecumene dat de paus zich positief heeft uitgelaten over de theologie van Luther. Volgens hem laten de vriendschappelijke gesprekken tussen de Rooms-Katholieke Kerk en de protestantse kerken „in feite zien dat Luther al gerehabiliteerd is”, ook al heeft de kerk van Rome haar banvloek over Luther nooit herroepen.

Benedictus XVI sprak vrijdagmorgen in Berlijn met Duitse moslimleiders. De kerkvader benadrukte in de besloten bijeenkomst hoe belangrijk de gedeelde waarden tussen de twee religies zijn in een steeds verder seculariserende maatschappij.

De paus zei te geloven dat moslims en christenen „meer met elkaar in gesprek moeten treden en wederzijds respect moeten bevorderen.” De uit Duitsland afkomstige kerkvorst noemde een aantal onderwerpen waar moslims en christenen het over eens zijn, zoals het beschermen van het gezin, respect voor leven ongeacht de leeftijd ervan en het nastreven van maatschappelijke rechtvaardigheid.

De Coördinatieraad van Moslims in Duitsland (KMR) toonde zich na afloop tevreden over het gesprek met de paus. Woordvoerder Aiman Mazyek noemde het een „belangrijk en weldadig teken” dat de paus belang hecht aan een dialoog tussen christenen en moslims. De aanwezige leden van de raad verzekerden de paus dat diens opkomen voor de vrijheid van geloof en religiositeit bij moslims steun vindt. Alle gesprekspartners benadrukten dat christenen en moslims nog duidelijker de overeenkomsten tussen hun religies naar voren moeten brengen, zonder de verschillen te verdoezelen.

Tijdens een eerder bezoek van de paus aan Duitsland in 2006 haalde hij zich de woede van de moslimgemeenschap op de hals. Hij haalde in een toespraak een middeleeuwse tekst aan waarin de leer van de islamitische profeet Mohammed, en „diens bevel om het geloof met het zwaard te verspreiden” als „kwaadaardig en onmenselijk” werd bestempeld. De paus bood later excuses aan voor zijn uitlatingen.

Paus Benedictus sluit zondag zijn vierdaags bezoek aan Duitsland af.